Nieużytki, czyli miejsca niekochane? Spotkanie z Weroniką Jakubowską

Nie trzeba mieszkać w centrum miasta (ani w środku lasu), żeby spojrzeć na swoją okolicę jak na mikrokosmos, w którym wszystko jest ze sobą połączone – przekonywała podczas Festiwalu LABA 2024 Weronika Jakubowska, artystka i aktywistka.

Trzeci krajobraz, czyli miejsca, które kiedyś były użytkowane, a teraz są pozostawione same sobie – i w oczach wielu niszczeją – są często „azylem różnorodności”, jak to ujął Gilles Clément, słynny francuski botanik i architekt krajobrazu. Opuszczone przez człowieka, często postrzegane za problem albo ignorowane w tkance miejskiej, rozwijają się nieraz w zaskakujący sposób. Stają się siedliskiem ptaków, ostoją dzikich jadalnych roślin i zapylaczy.

Dla artystki Weroniki Jakubowskiej inspiracją była jej sąsiedzka okolica – obszary graniczne między Okęciem a Rakowcem w Warszawie.

– Bliskie mi są relacje ludzko-nie-ludzkie, w związku z tym mój projekt przyjął formę badania otwartego na wspólnotę międzygatunkową – opowiadała na warszawskim Jazdowie podczas prezentacji wystawy Nieużytki – miejsca niekochane, której tematem są nieużytki miejskie, tzw. trzeci krajobraz, i związane z nimi historie. – Problematyczną kwestią, z którą też chciałam się zmierzyć, jest nazewnictwo. Nieużytek jest określeniem negatywnie nacechowanym, bo wprost odnosi się do jakiegoś braku czy zaniechania – mówiła.

W ramach projektu Jakubowskiej, którego wynikiem był stworzony przez nią przewodnik, zostało zmapowane osiem nieużytków. Artystka, opisując je, udowadniała, że są pełne ciekawych historii, które można dostrzec, jeśli tylko zwolni się kroku albo nawet trochę zboczy ze swojej trasy.

Weronika Jakubowska jest artystką wizualną, kuratorką, absolwentką wydziału Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Zajmuje się historią i teorią sztuki, badaniami nad trzecim krajobrazem oraz ekofeminizmem. Współtworzy ekofeministyczny kolektyw Femek.

Zapraszamy do obejrzenia opowieści Weroniki Jakubowskiej – o socjologicznych i filozoficznych podstawach jej projektu oraz miejscach zaliczanych do trzeciego krajobrazu.

Przedsięwzięcie zrealizowano przy wsparciu środków z Programu wspierania działalności podmiotów sektora kultury i przemysłów kreatywnych na rzecz stymulowania ich rozwoju w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności.