Nowy numer „Przekroju” już dostępny!
Kup tutaj
Nieludzkie zabijanie Nieludzkie zabijanie
i
ilustracja: Joanna Grochocka
Wiedza i niewiedza

Nieludzkie zabijanie

Tomasz Wiśniewski
Czyta się 3 minuty
Tomasz Wiśniewski:
Pisarz, redaktor działu zmyśleń. Autor książek „O pochodzeniu łajdaków”, „Wstrząsająco przystojny mężczyzna” i „Historie nie do końca zmyślone”.

Popularną strategią psychologiczną spotykaną podczas wojny czy podboju jest dehumanizacja przeciwnika: odebranie mu statusu istoty godnej szacunku, zrównanie ze zwierzęciem bądź demonem, co ułatwia jego zabicie. Rzadziej podkreśla się jednak, że aby wojownik czy żołnierz mógł mordować, musi również „zdehumanizować” samego siebie. Nie może być słaby, bać się, wątpić, mieć skrupułów czy poczucia winy, a przede wszystkim nie może współczuć.

Historia i antropologia dostarczają bogatego materiału ilustrującego mechanizm porzucania swojej normalnej tożsamości podczas walki. Rozpowszechniony jest zwłaszcza wątek rytualnej przemiany w drapieżne zwierzę. Jak wiemy, słynni berserkowie zmieniali się najczęściej w wilka lub niedźwiedzia. Obrzęd

Informacja

Twoja pula treści dostępnych bezpłatnie w tym miesiącu już się skończyła. Nie martw się! Słuchaj i czytaj bez ograniczeń – zapraszamy do prenumeraty cyfrowej, dzięki której będziesz mieć dostęp do wszystkich treści na przekroj.org. Jeśli masz już aktywną prenumeratę cyfrową, zaloguj się, by kontynuować.

Subskrybuj
Tomasz Wiśniewski:
Pisarz, redaktor działu zmyśleń. Autor książek „O pochodzeniu łajdaków”, „Wstrząsająco przystojny mężczyzna” i „Historie nie do końca zmyślone”.
Tłumaczenie: Joanna Figiel
Data publikacji: 13.04.2022

Czytaj również:

Czy wojna jest czymś „naturalnym”? Czy wojna jest czymś „naturalnym”?
Wiedza i niewiedza

Czy wojna jest czymś „naturalnym”?

Tomasz Wiśniewski
Tomasz Wiśniewski:
Pisarz, redaktor działu zmyśleń. Autor książek „O pochodzeniu łajdaków”, „Wstrząsająco przystojny mężczyzna” i „Historie nie do końca zmyślone”.

A może jest tak, że wojna nie tylko nie ma w sobie nic z kobiety, ale w ogóle z człowieka?

Jednym z popularnych wyjaśnień zjawiska wojny jest domniemane istnienie u ludzi wrodzonego instynktu agresji. Pogląd ten bywa różnie wyrażany. Zygmunt Freud twierdził, że jako gatunek posiadamy pewną mroczną i brutalną część psychiki, która potrzebuje ekspresji w formach symbolicznie lub dosłownie przemocowych. Badacze kojarzeni z nurtem socjobiologii, tacy jak Konrad Lorenz czy Edward O. Wilson, podkreślali ciągłość pomiędzy naszymi destrukcyjnymi zachowaniami a rzekomo analogicznymi do nich występującymi wśród innych zwierząt. Edward O. Wilson w swojej książce O naturze ludzkiej pisał, że gdyby pawian płaszczowy dysponował bombą atomową, wysadziłby świat w ciągu tygodnia. I choć badacz odrzucał istnienie jednej szeroko pojętej „agresji”, sugerował, że to właśnie tym pojęciem można wyjaśniać ludzką skłonność do przemocy, a także wojnę. Miałby to być nasz wrodzony potencjał, który w odpowiednich okolicznościach (np. w warunkach przeludnienia na danym obszarze) może się aktywować i prowadzić do tragedii.

Czytaj dalej