Waga równowagi Waga równowagi
i
Józef Wincenty Kruszewski, „Proszony obiad w bogatym domu żydowskim w Krakowie”, ok.1880 r., Muzeum Narodowe w Warszawie (domena publiczna)
Dobra strawa

Waga równowagi

Łukasz Modelski
Czyta się 9 minut

Po podziale Imperium Rzymskiego teoria humoralna, mówiąca o czterech płynach krążących w organizmie (krwi, żółci, flegmie oraz czarnej żółci) i powszechnie znana dzięki pismom Galena, odeszła na Zachodzie w zapomnienie.

W Bizancjum było nieco inaczej: wciąż pojawiali się tam holistyczni, jak byśmy dziś modnie powiedzieli, lekarze ‒ zarówno teoretycy, jak i klinicyści. Ostatnim z wielkich był Paweł z Eginy, lekarz i encyklopedysta żyjący w VII wieku. Dla kulturowej historii diet to postać znacząca – to za sprawą Pawła Arabowie zapewne po raz pierwszy zetknęli się z Galenowską teorią humorów, którą po kilkuset latach przywrócili Zachodowi.

Paweł ‒ neurochirurg, odkrywca i pediatra ‒ teorię humoralną przyjmował za pewnik. Uważał, że człowieka powinno się karmić zgodnie z nią już od najmłodszych lat czy nawet od pierwszych miesięcy życia. W swoim dziele O diecie i leczeniu dzieci zauważa na przykład, że zbytnia wilgotność dziecięcych posiłków może skutkować apopleksją. Dochodzi do niej wtedy, gdy zwarta i zimna flegma blokuje naczynia w mózgu, utrudniając wniknięcie weń i krążenie w ciele „pneumy psychicznej”, przepływającej przez nerwy i szpik kręgosłupa. Lekarz podkreśla jednak, że na atak apopleksji, który może doprowadzić do śmierci, narażone są dzieci otyłe, długo karmione piersią lub cierpiące na zatwardzenia. Otyłość oznacza bowiem nadmierne nagromadzenie humorów, przekroczenie poziomu bezpieczeństwa.

W roku 641, a więc jeszcze za życia Pawła, Arabowie podbili Egipt. Lekarz, będący mieszkańcem ówczesnej Aleksandrii, stał

Informacja

Twoja pula treści dostępnych bezpłatnie w tym miesiącu już się skończyła. Nie martw się! Słuchaj i czytaj bez ograniczeń – zapraszamy do prenumeraty cyfrowej, dzięki której będziesz mieć dostęp do wszystkich treści na przekroj.org. Jeśli masz już aktywną prenumeratę cyfrową, zaloguj się, by kontynuować.

Subskrybuj

Czytaj również:

Wyssane z mlekiem matki Wyssane z mlekiem matki
i
ilustracja: Karyna Piwowarska
Wiedza i niewiedza

Wyssane z mlekiem matki

Łukasz Modelski

Czy filozofię wychowania Jeana-Jacques’a Rousseau warto brać na serio? Odpowiedź jest krótka i prosta: to zależy.

„Oto wychowanie u Spartan: zamiast siedzieć nad książką, uczyli się, jak ukraść dla siebie jedzenie” – entuzjazmował się Jean-Jacques Rousseau na początku Emila, pięciotomowego traktatu o wychowaniu z 1762 r. W ten sposób filozof postulował przede wszystkim usunięcie książek z systemu edukacji („czytanie jest plagą dzieciństwa”), a przy okazji poruszał kwestię związków między wychowaniem i jedzeniem.

Czytaj dalej