19 grudnia
Podczas szczytu klimatycznego w Montrealu państwa członkowskie ONZ uchwaliły, że do 2030 r. pozostawią jedną trzecią lądów i mórz wyłącznie do dyspozycji dzikiej przyrody. Czyli na dwóch trzecich planety rządzić ma homo sapiens, na jednej trzeciej – pozostałe 9 mln gatunków. Żeby tylko ludzie dotrzymali słowa.
23 grudnia
Serhij Sydorenko, ukraiński dżudoka i medalista paraolimpiady, po 30 latach odzyskał wzrok – dzięki operacji przeprowadzonej przez lekarzy ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.
30 grudnia
Udostępniony pod koniec jesieni program ChatGTP, który prowadzi zajmujące rozmowy i pisze teksty na dowolny temat, w ciągu dwóch miesięcy oczarował 100 mln użytkowników. Sztuczna inteligencja, a taka naturalna.
***
Z okazji 200. rocznicy urodzin ojca genetyki, Gregora Mendla, czescy naukowcy ogłosili wyniki testów DNA jego szczątków. Znaleźli warianty genów związane z cukrzycą, chorobami serca i nerek oraz epilepsją. Diagnoza może trochę spóźniona, jednak autorzy badania uważają, że sam Mendel byłby zachwycony takim prezentem urodzinowym.
31 grudnia
W imieniu ptaków, psów i innych zwierząt dzikich oraz domowych dziękujemy wszystkim miastom, które nie urządziły sylwestrowego pokazu fajerwerków.
6 stycznia
W Hiszpanii weszło w życie prawo nakazujące koncernom tytoniowym pokrycie kosztów sprzątania niedopałków. Tymczasem w Czechach naukowcy z Uniwersytetu Tomáša Baty w Zlinie opracowali metodę przetwarzania ich w nanowłókna do oczyszczania wody. Jak mawiają Czesi: všechno zlé je pro něco dobré, czyli po hiszpańsku: no hay mal que por bien no venga.
12 stycznia
Koncern paliwowy Exxon już w latach 70. XX w. dzięki finansowanym przez siebie badaniom precyzyjnie przewidział tempo ocieplenia klimatu spowodowanego działalnością człowieka. Ukrył jednak tę wiedzę, a nawet uruchomił kampanię reklamową, która miała wzbudzić nieufność wobec ustaleń naukowców – pisze „Science”.
15 stycznia
Eryk Goczał, 18-letni uczeń jednego z krakowskich liceów, w listopadzie odebrał prawo jazdy, a już w styczniu wygrał Rajd Dakar w kategorii SSV, czyli lekkich pojazdów terenowych.
16 stycznia
Z kolei Australijka Erchana Murray-Bartlett przebiegła cały swój kraj z północy na południe, pokonując codziennie – przez 150 dni z rzędu – dystans maratonu. Jej stopy spuchły o cały rozmiar buta, spaliło ją słońce, przemoczył deszcz. Biegaczkę pokąsały też – jak opowiadała – komary, mrówki i pająki, co trochę zakrawa na niewdzięczność, bo pokonując kolejne kilometry, zbierała pieniądze na ochronę australijskiej przyrody. No ale skąd maleństwa miały to wiedzieć?
19 stycznia
Po sześciu latach na stanowisku premierki Nowej Zelandii Jacinda Ardern ogłosiła rezygnację ze względu na postępujące wypalenie zawodowe. Ustąpiła w tym samym stylu, co sprawowała obowiązki – mądrze, z klasą, bez najmniejszych objawów odurzenia władzą.
22 stycznia
Początek nowego roku według chińskiego kalendarza księżycowego. Według rachuby słonecznej moment ten przypadł nieco później, na 4 lutego, w święto Li Chun. Tak czy owak, nowy rok już trwa, a rządy sprawuje w nim astrologiczny królik. Zatem jeśli ktoś nie pojmuje, skąd wzięło się w nim nagle tyle łagodności, harmonii i spokoju – to może być powód.
23 stycznia
Naukowcy z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie opracowali metodę wytwarzania wegańskich jogurtów z makuchów (czyli wytłoczyn po nasionach lnu oraz innych roślin oleistych), które zazwyczaj się wyrzuca, choć zawierają dużo białka, a także innych dobroci. Nie marnuje się i w dodatku podobno smaczne.
26 stycznia
Marie Kondo, autorka bestsellerów o sztuce sprzątania, oznajmiła, że od kiedy ma trójkę dzieci, przestała dbać o porządek. „W pewnym sensie się poddałam – przyznała. – Ale na obecnym etapie mojego życia to jest dla mnie właściwa droga”.
1 lutego
Zielona kometa C/2022 E3 (ZTF) osiągnęła punkt najbliższy Ziemi i była widoczna gołym okiem na nocnym niebie. Jej okres obiegu wokół Słońca wynosi 50 tys. lat, lecz niektórzy eksperci uważają, że to ostatnia wizyta tego ciała niebieskiego w Układzie Słonecznym. Czy rzeczywiście? Poinformujemy w wiosennym wydaniu „Przekroju” w 52023 r.
3 lutego
Australia zalegalizowała terapie z użyciem grzybów psychodelicznych i MDMA jako potencjalnie ratujące życie przy leczeniu stresu pourazowego i lekoopornej depresji.
13 lutego
Piłkarz grający na pozycji pomocnika w reprezentacji Czech Jakub Jankto poinformował, że jest gejem. Klub Sparta Praga, którego barwy reprezentuje na co dzień, ogłosił pełne wsparcie dla swojego zawodnika, podobnie zrobiły inne kluby europejskie. Dołączamy do wyrazów szacunku.
14 lutego
Dwaj tureccy bracia zostali uratowani po 200 godzinach spędzonych pod gruzami – przeżyć pomogły im suplementy dla kulturystów. Takich cudownych historii jest więcej, ale trzęsienie ziemi w Turcji i Syrii to przede wszystkim tragedie. Zginęło co najmniej 50 tys. osób. W Turcji ofiar byłoby mniej, gdyby nie trawiąca kraj korupcja, która pozwala deweloperom budować domy niespełniające zaleceń dla strefy sejsmicznej. W Syrii ratunek utrudniła wojna.
Cała zima
Ekstremalne zjawiska pogodowe. Najzimniejszy wiatr zarejestrowany kiedykolwiek w Stanach Zjednoczonych (temperatura odczuwalna: –72°C). W Polsce rekordowo ciepło w Nowy Rok (19°C).
***
Powłoka ozonowa się odbudowuje i – jak twierdzą eksperci – w ciągu kilkudziesięciu lat zregeneruje się zupełnie. Wspólny wysiłek ma wielką przyszłość.
