Czy naprawdę trzeba dzielić historię na epoki? to najnowsza książka Jacques’a Le Goffa, jednego z najbardziej uznanych mediewistów na świecie. Ten znakomity esej przede wszystkim rozmontowuje wielki europejski mit historiograficzny, stworzony częściowo przez Francesca Petrarkę, ale głównie przez XIX-wiecznego historyka i filozofa Jules’a Micheleta: mit renesansu pojętego jako osobna epoka i czas wielkiej odnowy, który nagle eksplodował po – mniej lub bardziej mrocznych – stuleciach średniowiecza.

Według Le Goffa rozsławiony włoski renesans był jednym z licznych renesansów średniowiecznych. Wbrew obiegowej opinii wcale nie przyniósł on „rozumu” przeciwstawiającego się irracjonalnej wierze – ktoś mógłby argumentować, że było raczej na odwrót, skoro włoscy filozofowie fascynowali się magią i ezoteryzmem. Zdaniem Le Goffa renesans nie dokonał transferu wiedzy antycznej jako pierwszy ani nie inspirował rewolucji technologicznych czy gospodarczych, a konsekwencje słynnych odkryć geograficznych zaczęły być odczuwalne dopiero kilka wieków później.