Skamieniałe szczątki zwierząt sprzed milionów lat fascynują nie tylko naukowców. Skamielina jak nic innego pozwala odczuć majestat czasu i pradawność życia; jest również bezcenna dla nauki.
Szanse, że nasze kości czy zęby zostaną spetryfikowane w ciągu milionów lat, nie są wielkie. Aby do tego doszło, musi zaistnieć skomplikowana i nieprzewidywalna konfiguracja zjawisk atmosferycznych, chemicznych czy tektonicznych. Szacuje się, że mniej niż 1% wszystkich zwierząt z przeszłości otrzymał to wyróżnienie.
Szczątki sprzed milionów lat fascynują nie tylko dzieci, pasjonatów oraz naukowców, ale także kolekcjonerów, domy aukcyjne i milionerów. Najbardziej cenione są kości dinozaurów. Handel nimi może być całkiem intratnym zajęciem, choć również ryzykownym i nie zawsze legalnym.
Książka amerykańskiej dziennikarki Paige Williams Sprzedam dinozaura. Paleontolodzy, kolekcjonerzy i przemyt skamielin przedstawia bogatą galerię poszukiwaczy przygód, handlarzy oraz przemytników, którzy współtworzą międzynarodowy podziemny światek obrotu tymi osobliwymi towarami. Autorka pokazuje, jak wiele ten rynek, ale też nauka zawdzięczają amatorom (rolnikom, elektrykom, grabarzom czy hydraulikom), którzy wyspecjalizowali się w odnajdywaniu kości wymarłych gadów. Sprzedam dinozaura nieustannie odwołuje się do konfliktu między handlarzami a naukowcami. Chociaż amatorzy mają ogromny wkład w powstanie i rozwój paleontologii, ich działalność wciąż oburza naukowców ‒ zainteresowani są oni bowiem nie tylko samymi znaleziskami, lecz także kontekstem i warunkami miejsc, z których pochodzą. Kwestie majątkowe, problem własności i wątpliwości badaczy bez przerwy stanowią źródło kontrowersji prawnych.
Williams przytacza wiele ciekawych przykładów ilustrujących złożoność ludzkiego podejścia do historii życia na naszej planecie. W jednej z opowieści o prawo do pewnych szczątków rywalizowali poszukiwacze amatorzy, właściciele ziemscy i plemiona Siuksów. W końcu po przedmiot kontrowersji pofatygowało się… FBI. Wspomnijmy również o międzynarodowym sporze sądowym dotyczącym tarbozaurów, których kości odkrywane są tylko na pustyni Gobi. Jedną z jego stron był sam rząd Mongolii, a jego stanowisko okazało się tak bezkompromisowe, że wzbudziło czujność rzeczników praw człowieka. Sprawy przywołane w książce dają wiele do myślenia w kwestii pochodzenia muzealnych eksponatów.
Książka zawiera liczne wskazówki dla tych, co sami chcieliby wyruszyć na poszukiwanie skamielin. W tym celu najlepiej udać się w tzw. badlandy ‒ obszary niegościnne i trudne do przemierzenia, które podróżnikom z dawnych stuleci przypominały miasta umarłych, a dziś możemy je wprost za takie uznać.
Publikację Williams wypełnia sporo anegdot i dygresji z życia handlarzy skamieniałościami, które nie zawsze muszą spełniać oczekiwania czytelniczek i czytelników nastawionych wyłącznie na tematykę paleontologiczną podaną w popularnonaukowej formie.
Czytaj również:
