Zimą 1959 r. grupa studentów i absolwentów Politechniki Uralskiej wychodzi w góry. Mają zdobyć szczyt Otorten w Uralu Północnym i jednocześnie uczcić tym wyczynem kolejny zjazd KPZR. Wyprawą kieruje Igor Diatłow, ambitny student ostatniego roku radiotechniki, doświadczony turysta górski z doskonałą orientacją w terenie, cieszący się opinią osoby, która zawsze kontroluje sytuację. Z wyprawy nie wraca nikt. Wszyscy giną w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach. W śledztwie, które zamyka sprawę, mówi się o „potężnej sile”, która zabiła młodych ludzi.

Stasia Budzisz: Jak trafiła Pani na ten temat?

Alice Lugen: Natknęłam się na tę sprawę w mediach rosyjskich, które śledzę regularnie, i od razu wzbudziła ona we mnie potężny opór. Podawane informacje wydawały mi się co najmniej nieprawdopodobne, wręcz absurdalne. Najbardziej zdziwiło mnie, że nadzór nad dochodzeniem, zakończonym wnioskiem „potężna siła”, sprawował Leonid Urakow, zastępca prokuratora generalnego Związku Radzieckiego. W publikacjach o tej tragedii pojawiały się nazwiska polityków z pierwszych stron gazet: Nikity Chruszczowa, Borysa Jelcyna, Andrieja Kirilenki, typowanego na następcę Leonida Breżniewa, czy Nikołaja Stachanowa, ministra spraw wewnętrznych ZSRR. Dlatego początkowo nie wierzyłam, że cytaty przytaczane przez rosyjskich dziennikarzy faktycznie pochodziły z akt śledczych.

Co się w nich znajdowało?

Rozważania o zakazach szamana, świętej górze mansyjskiej i miejscowych legendach. Zeznania ojca jednej z ofiar mówiące o pocisku, który zboczył z toru. Słowa żołnierzy i innych świadków, którzy mówili o testach i przelotach obiektów po uralskim niebie. To wszystko nie brzmiało wiarygodnie, dlatego postanowiłam sprawdzić to sama. Okazało się, że te cytaty faktycznie figurują w dokumentacji. Im dalej brnęłam w temat, tym więcej pojawiało się pytań i wątpliwości. I tak wsiąkłam, że minęło siedem lat.

Zacznijmy zatem od początku: kim były ofiary tej tragedii?

Studentami i absolwentami bardzo prestiżowego Uralskiego Instytutu Politechnicznego w Swierdłowsku, dziś znanego jako Uniwersytet Uralski w Jekaterynburgu. Wyprawą kierował Igor Diatłow. Towarzyszyła mu Zina Kołmogorowa, zakochana w trzecim uczestniku wyprawy – Juriju Doroszence, z którym niedawno się rozstała. W grupie Igora znalazła się również dwójka studentów tej samej