Wybrana
i
"Ołtarz Nr 1", grupa X, z serii "Ołtarze", Hilma af Klint, 1907 r., Kunstkritikk, zdjęcie: Albin Dahlström, Moderna Museet/Wikimedia Commons (domena publiczna)
Doznania

Wybrana

Ezoteryczna twórczość Hilmy af Klint
Angelika Kuźniak
Czyta się 15 minut

Kiedy na kilka lat przed Kandinskim Hilma af Klint maluje pierwszą abstrakcyjną kompozycję, nie musi poprawiać ani jednego pociągnięcia pędzlem.

Europa końca XIX i początku XX w. Czas, w którym nauka wykracza poza to, co widoczne. W 1886 r. Heinrich Hertz konstruuje elektryczny oscylator. W sali wykładowej politechniki w Karlsruhe przeprowadza doświadczenia i odkrywa, że fale elektromagnetyczne rozchodzą się w ten sam sposób i z taką samą prędkością co fale świetlne. W 1905 r. Wilhelm Roentgen ogłasza istnienie promieni, dzięki którym można obejrzeć struktury materii dotąd niedostępne dla ludzkiego oka. W 1910 r. Wassily Kandinsky maluje akwarelę – kompozycja jest bardzo dynamiczna i nie ma tematu. Obraz zostaje uznany za pierwsze dzieło abstrakcyjne, a jego autor zdobywa rozgłos jako twórca nowego kierunku w sztuce. Tymczasem już kilka lat wcześniej obrazy abstrakcyjne maluje pewna artystka ze Szwecji. Nazywa się Hilma af Klint.

Malarka

W sztokholmskiej książce telefonicznej z 1905 r. Hilma af Klint figuruje jako malarka. Jest cenioną rysowniczką, portrecistką i autorką krajobrazów. Klienci chwalą ją za obiektywizm. Jak sama przyznaje, natura jest perfekcyjna. Nie trzeba jej upiększać, wystarczy ją obserwować. Ma wtedy 43 lata.

Urodziła się 26 października 1862 r. w Solna na zamku Karlberg jako czwarte dziecko Mathildy Sonntag i Victora af Klint. Ojciec jest oficerem szwedzkiej marynarki. Kiedy Hilma ma 10 lat, przeprowadzają się do Sztokholmu. Od 1880 r. przez dwa lata chodzi do Szkoły Technicznej (Tekniska skolan, dzisiaj – Konstfack) oraz uczęszcza na kursy malarstwa. Uczy się portretowania u Kerstin Cardon. W 1882 r. zaczyna studia w Królewskiej Akademii Sztuki jako jedna z pierwszych kobiet na Wydziale Malarstwa. Wprawdzie kobiety przyjmuje się tu już od 1864 r., ale jeszcze długo popularny będzie pogląd, że mogą one co najwyżej powielać obrazy, ponieważ wymyślenie czegoś nowego pozostaje poza ich zasięgiem.

W innych częściach Europy jest jeszcze gorzej. Jedynie w Anglii – w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych – kobiety zyskują prawo do studiowania cztery lata wcześniej niż w Sztokholmie. W Niemczech – dopiero w 1919 r.,

Informacja

Twoja pula treści dostępnych bezpłatnie w tym miesiącu już się skończyła. Nie martw się! Słuchaj i czytaj bez ograniczeń – zapraszamy do prenumeraty cyfrowej, dzięki której będziesz mieć dostęp do wszystkich treści na przekroj.org. Jeśli masz już aktywną prenumeratę cyfrową, zaloguj się, by kontynuować.

Subskrybuj

Czytaj również:

Roztańczona aktywistka
i
Josephine Baker, zdjęcie: George Hoyningen-Huene, 1929 r., © George Hoyningen-Huene Estate Archives
Doznania

Roztańczona aktywistka

Stach Szabłowski

Josephine Baker wyszła ze slamsów, ale nigdy o nich nie zapomniała – mówiła o tym, stojąc u boku Martina Luthera Kinga podczas marszu na Waszyngton. Kiedyś była oglądana jako „egzotyczna piękność”, dzisiaj jej taniec rozpatrywany jest w kategoriach sztuki zaangażowanej.

Trwająca jeszcze do 1 maja berlińska wystawa poświęcona Josephine Baker ma tytuł Icon in Motion (Ikona w ruchu). Bo naturalnym żywiołem tej wszechstronnej artystki był właśnie gest, performans, taniec, którym rozgorączkowała międzywojenną Europę.

Czytaj dalej