Globalna zmiana klimatu to nie jedyna przyczyna obserwowanych na Ziemi pogodowych zjawisk ekstremalnych. Nie ma jednak wątpliwości, że z tego powodu stają się one częstsze lub coraz bardziej intensywne. Poniżej wymieniliśmy wybrane anomalie ostatnich lat – przykład tego, z czym coraz częściej musimy i będziemy musieli sobie radzić.
2019 r. styczeń–luty
Ameryka Północna zaatakowana przez srogą zimę. Pod koniec stycznia prąd strumieniowy w umiarkowanych szerokościach geograficznych spowolnił i utworzył w Arktyce meander sięgający daleko na południe. W efekcie duże obszary Ameryki Północnej doświadczały bardzo niskich temperatur. W wielu miejscach odczuwalna temperatura spadła poniżej –40°C.
2018/2019 r.
W końcu kwietnia 2018 r. lodu w Arktyce praktycznie nie ma wcale, podczas gdy zwykle było około 500 000 km. W lutym i marcu 2019 r., gdy spodziewalibyśmy się wzrostu zasięgu lodu, nastąpił jego spadek.
2018 r. lipiec–sierpień
Rekordowe pożary w USA i Kanadzie. W Kalifornii ogień obejmuje 1850 km2, zabija kilkadziesiąt osób i niszczy ponad 10 tys. budynków. W kanadyjskiej prowincji Kolumbia Brytyjska płonie rekordowe 13,5 tys. km2 lasu.
2018 r. czerwiec–lipiec
Ulewy w Japonii. Zniszczonych niemal 7 tys. domów, ginie 245 osób.
2017 r. czerwiec–lipiec
Ulewne opady powodują powodzie w południowych i środkowych Chinach, zabijając 56 osób. Skutki dotykają niemal 10 mln mieszkańców.
2018 r. wrzesień
Medikan Zorbas: przypominający cyklon tropikalny niż atmosferyczny przeszedł nad wschodnią częścią Morza Śródziemnego, niosąc ulewy i powodzie błyskawiczne w Libii i Tunezji. W Grecji dokonał licznych podtopień. Wędrując przez Włochy, Słowenię, Szwajcarię, Austrię, Czechy, Polskę, niósł silne wiatry i ulewy.
2017 r. sierpień
Huragan Harvey powoduje największe w historii USA straty materialne – ponad 125 mld dolarów. Niestety, ginie także 107 osób, a domy musi opuścić 30 tys. mieszkańców.
2018 r.
Huragany Walaka, Lane i Hector pustoszą Hawaje. Walaka zatapia wyspę East Island w archipelagu Papahānaumokuākea. Hector to najdłuższy znany huragan na półkuli północnej, trwał prawie osiem dni.
2018 r. luty–marzec
Ocieplenie klimatu potęguje parowanie oceanu i rozwijanie się głębokich układów niżowych. To daje niezwykle silne opady śniegu, m.in. we Francji, Włoszech, w Szwajcarii oraz Irlandii. W okolicach Nîmes i Montpellier, a także Neapolu spada go 15–30 cm. W Arosa (Szwajcaria) akumulacja śniegu w Alpach sięga 530 cm. W niektórych regionach Irlandii spadło ponad 50 cm śniegu.
2018 r. wrzesień
Potężny cyklon tropikalny Mangkhut. Na Filipinach ginie co najmniej 127 osób, m.in. w wyniku osuwania się ziemi. Prędkość wiatru dochodzi do 285 km/h. W Chinach ewakuacja prawie 2,5 mln ludzi.
2018 r. sierpień
Wyspiarskie państwo Fidżi nawiedza susza trwająca około 10 tygodni, co powoduje spadek plonów i zagrożenie dla funkcjonowania 100 tys. gospodarstw. Kolejny problem dla kraju, który z powodu podnoszenia się poziomu morza zaczyna znikać.
2019 r. styczeń
Fala upałów w Australii. W Sydney notuje się 47,3°C, najwięcej od 1939 r. Giną miliony ryb w rzekach oraz dziesiątki tysięcy zwierząt dzikich i gospodarskich.
2018 r.
Upały, susze i pożary w północnej Europie. Najgorętsze lato w historii Danii. W Helsinkach w ciągu kolejnych 25 dni temperatura utrzymuje się powyżej 25°C. Susza zwiększa częstotliwość i zasięg pożarów lasów (pamiętne pożary w Skandynawii i Atenach) oraz zmniejsza plony. Ekstremalnie wysokie temperatury wody w Morzu Bałtyckim prowadzą do nasilenia zakwitów toksycznych sinic.
2018 r. czerwiec
W Kurajjat (Oman) rekordowo wysoka temperatura minimalna (!) w ciągu doby: 42,6°C. Dotychczasowy światowy rekord.
2018 r. lipiec
Najwyższa średnia temperatura miesięczna od 1910 r. w Afryce. Rekord temperatury w Algierii: 51,3°C w Warkala.
2016 r. maj
Już nawet najbardziej oddalona od cywilizacji stacja pomiarowa na biegunie południowym (jako ostatnia na świecie) odnotowała koncentrację dwutlenku węgla (CO2) powyżej 400 ppm. Od czasu rewolucji przemysłowej koncentracja tego gazu wzrosła o 46%.
2018 r. wrzesień
Rzeka Niger i jej dopływy wylały, powodując katastrofalne powodzie w Nigrze i Nigerii. Zginęło co najmniej 200 osób, a ponad 560 tys. musiało opuścić domy. Odnotowano lokalne ogniska cholery.
2019 r. luty
Po długiej suszy w północno-wschodniej Australii ulewy wywołały ekstremalne powodzie. W mieście Ingham spada 506 mm deszczu w ciągu doby. Ginie 300 tys. sztuk bydła. Ostatni raz podobna katastrofa zdarzyła się w Australii 100 lat temu.
2018 r. styczeń–wrzesień
Na południu Australii opady są o ponad połowę mniejsze niż zwykle. W Alice Springs przez 160 dni z rzędu nie pada deszcz.
Wzrost średniej temperatury nie oznacza jedynie, że będzie cieplej. Będzie też zupełnie inaczej.
Wieloletnia zmarzlina
(2°C) Topnieniem zostanie objęte 6,6 mln kilometrów kwadratowych wieloletniej zmarzliny.
Zanik wieloletniej zmarzliny to uwalnianie dużych ilości metanu, który nasila globalne ocieplenie. To także erozja wybrzeży, stoków wzgórz i katastrofy budowlane – ten problem już dotyka mieszkańców Alaski i Syberii.
Grenlandia
(4°C) Grenlandia topnieje zupełnie (uwaga: to stopniowy proces, który potrwa kilkaset lat).
Susze
(2°C) W Europie Południowej susza trwa przez 6 miesięcy w roku.
(4°C) W rejonie Morza Śródziemnego susza trwa cały rok.
(4°C) W Europie Wschodniej susza trwa 8 miesięcy w roku.
Niedobory wody w Europie mogą mieć praktyczne skutki w rodzaju problemów z chłodzeniem elektrowni, chłodni, serwerowni itd. Wyłączenie tych systemów, od których silnie zależymy, może szybko wpędzić nas w sytuację kryzysową.
Fale gorąca
(2°C) Rośnie liczba dni „morskich fal gorąca”, które sprzyjają zakwitom glonów oraz bakterii i są niebezpieczne dla większych organizmów.
Huragany
Liczba huraganów jest podobna jak dziś, ale rosną ich energia i prędkość. Częstsze stają się huragany kategorii czwartej i piątej. Przy wzroście poziomu morza zalewane są większe obszary.
Topnienie lodowców
(2°C) Lodowce górskie Azji tracą 1/3 swojej masy. Największe rzeki Azji, zaopatrujące w wodę miliard ludzi, kurczą się. Woda z lodowców Himalajów nawadnia obszary dające 25% światowej produkcji zbóż. Jej brak może spowodować wojnę: Chiny, Indie i Pakistan – korzystające z wody z lodowców Tybetu – dysponują bronią jądrową i mają długą historię wzajemnych konfliktów.
Utrata plonów
(2°C) Spada powierzchnia obszarów nadających się do uprawy, np. kawowców (zwłaszcza w Kolumbii, Meksyku, Brazylii, Etiopii i Wietnamie). Uprawy kawy zapewniają środki do życia ponad 120 mln ludzi.
Znacznie zmniejszają się plony zbóż w regionach tropikalnych, które teraz stanowią spiżarnię świata. Mieszkający tam ludzie nie będą mieli co jeść i za co żyć. Należy spodziewać się exodusu.
Pożary
(2°C) Więcej pożarów, szczególnie w Ameryce Północnej i Australii.
Fauna i flora
(2°C) Wymiera 16% gatunków roślin, 8% kręgowców i 20% gatunków owadów.
(4°C) Do 2100 r. wymiera połowa z gatunków zwierząt i roślin żyjących w najbardziej bioróżnorodnych obszarach Amazonii.
(4°C) Wymierają trzmiele, walenie.
Antarktyda
(4°C) Antarktyda topi się całkowicie, przyczyniając się do podniesienia poziomu morza o kilkadziesiąt metrów (uwaga: to stopniowy proces, który potrwa kilkaset lub kilka tysięcy lat).
Poziom mórz
(2°C) Poziom wody wzrasta o ponad pół metra względem 2000 r. Zalanie grozi siedzibom około 10% ludzi na świecie. Morze nie musi zalać lądu na stałe, by nie nadawał się do zamieszkania – problemem jest przesączanie się słonej wody i wezbrania sztormowe, podczas których zasalane są gleby. Już dziś zagrożone są m.in. wyspy: Malediwy, Fidżi, Wyspy Salomona, Kiribati, Dominika, Dominikana, Bahamy.
Ulewy
(2°C) W Azji częstotliwość gwałtownych ulew wzrasta o 40–50%. Szczególnie pechowym miejscem jest Bangladesz, zagrożony silniejszymi opadami, zwiększonym spływem wody z topniejących lodowców i wzrostem poziomu morza. Liczba ludności narażonej na powodzie wzrośnie ponadpięciokrotnie. Migracje są nieuchronne.
Wzrost zagrożenia zdrowotnego
(2°C) Malaria rozprzestrzenia się w Turcji i południowych USA. Liczba przypadków dengi w Ameryce Łacińskiej rośnie kilkakrotnie. W Polsce więcej jest przypadków boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu.
(4°C) Nizina Chińska – najludniejszy obszar Chin – przestaje się nadawać do zamieszkania.
Niedobory wody
(2°C) Brak wody zagraża około 800 mln ludzi, głównie na Bliskim Wschodzie, w Afryce i Ameryce Południowej. Susza zaostrza kontrasty między bogatymi i biednymi, sprzyja migracji ze wsi do miast i narastaniu niepokojów.
Dane przygotowali dr Jacek Pniewski i dr Aleksandra Kardaś z Uniwersytetu Warszawskiego. Teksty zostały skrócone przed redakcję. Więcej informacji o klimacie na stronie: naukaoklimacie.pl
Czytaj również:
