Letni „Przekrój"

W letnim numerze Greta Thunberg i inni nastolatkowie przekonują, że możemy zatrzymać globalne ocieplenie. Udajemy się do Bełchatowa, nad Świder, Ren i Nil. Przyglądamy się ośmiornicom, pszczołom i wulkanom, a także odkrywamy Hawaje. Aloha!

3566 2019

Spis treści

W tym numerze

W tym numerze

W tym numerze

Emocjonalne iluzje

Emocjonalne iluzje

Eva Illouz, słynna izraelska socjolożka, objaśnia, jak kultura i życie społeczne organizują… nasze życie uczuciowe. I jaką rolę odgrywa w tym wszystkim kapitalizm. A rozmawiał z nią Tomasz Stawiszyński.

Tomasz Stawiszyński

Historia z okładki: Król z rysą na życiorysie

Opowieści

Historia z okładki: Król z rysą na życiorysie

O burzliwych kolejach życia Adolfa Dymszy i innej niezwykle ciekawej zawartości 666. numeru „Przekroju” opowiada Ewa Pawlik.

Ewa Pawlik

Przekrój wiosny 2019

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Przekrój wiosny 2019

Ważne wiosenne wydarzenia wybrane dla Państwa przez redakcję “Przekroju”.

Czy pogoda pod psem? – 3/2019

Świat + Ludzie

Ziemia

Czy pogoda pod psem? – 3/2019

Lato 2019, które meteorolodzy rozpoczęli 1 czerwca, a astronomowie rozpoczną 21 czerwca o 17.54, zapowiada się rekordowo pod wieloma względami – zresztą jak cały rok. Nie pozostaje więc nic innego, jak schronić się w cieniu drzewa – koniecznie z „Przekrojem” w ręku. Pisze

Michał Brennek

Przemyślenia lenia

Duch + Ciało

Pogoda ducha

Przemyślenia lenia

Całkiem konkretny polityczny program dla leni przedstawia Wojciech Mann.

Sztuka + Opowieści

Doznania

Letnie dni

Autorką wiersza jest jamajska pisarka, absolwentka literatury angielskiej na University of the West Indies.

Świat + Ludzie

Ziemia

Co może Greta?

„Protestuję, bo to tak ważna kwestia, a nikt nic nie robi, nic się nie dzieje, więc ja muszę zrobić to, co mogę” – mówi młodziutka Szwedka, która odważyła się powiedzieć dorosłym, że fundują swoim dzieciom zagładę. O 16-letniej Grecie Thunberg pisze

Paulina Wilk

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Dziecko też człowiek. Teoretycznie

Dziecko jest własnością dorosłych – to podstawowe przekonanie, które nie sprzyja podmiotowemu traktowaniu dzieci.

Agnieszka Stein

Pippi ocala życie dwojga dzieci

Sztuka + Opowieści

Doznania

Pippi ocala życie dwojga dzieci

Kiedy Pippi nie ma nic do roboty, a w sąsiedztwie wybucha pożar…

Astrid Lindgren

Świat + Ludzie

Ziemia

Energia zmiany

Jesteśmy pierwszym pokoleniem naprawdę gotowym poświęcić się dla klimatu.

Jan Ciemniewski

Nastolatki ratują Ziemię

Świat + Ludzie

Ziemia

Nastolatki ratują Ziemię

Dzisiejsza młodzież wcześnie zaczyna zmieniać świat (z lepszym lub gorszym skutkiem), bo wie, że już niedługo może nie być czego zmieniać.

Joanna Nikodemska

Ekodzieci z wolnego wybiegu

Świat + Ludzie

Ziemia

Ekodzieci z wolnego wybiegu

Czy dorośli zdążą zniszczyć planetę, zanim dorośniemy? – zastanawiają się dzieci zaproszone przez nas do dyskusji. I radzą: „Od uśmiechu się nie dymi, a od palenia z ust się dymi! Śmiech jest lepszy dla planety!”. Wysłuchała

Ewa Pawlik

Dzieci wszystkich krajów, łączcie się!

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Dzieci wszystkich krajów, łączcie się!

Jak wyglądałby dziś świat, gdyby w XIII w. krucjata dziecięca dotarła do Jerozolimy i założyła tam Królestwo Pokoju, pisze

Adam Węgłowski

Profesor Tutka mówi o malarstwie

Sztuka + Opowieści

Doznania

Profesor Tutka mówi o malarstwie

Pewnego dnia malarz powiedział do żony: „Nałożę łachmany, pojadę do uzdrowiska, będę udawał samouka malującego obrazki. Może doszukają się we mnie geniusza, malującego szczere, bezpośrednie prymitywy”. Klasyka z naszego archiwum.

Jerzy Szaniawski

Agenda katastrofisty – 3/2019

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Agenda katastrofisty – 3/2019

czyli wszystko może mieć straszne skutki.

Adam Węgłowski

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Wściekle, we wszystkie strony

Europejscy wyborcy czują gniew, zagubienie i nostalgię. Wielu z nich uważa, że dawniej świat był lepszy – nie mają jednak pewności, kiedy dokładnie wypadało to „dawniej”.

Iwan Krastew

Król z rysą na życiorysie

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Król z rysą na życiorysie

O burzliwych kolejach życia Adolfa Dymszy i innej niezwykle ciekawej zawartości 666. numeru „Przekroju” pisze

Ewa Pawlik

Sztuka + Opowieści

Doznania

Miłorząb

Na zielonym wzgórzu za zardzewiałymi górami rósł tajemniczy Miłorząb, na którego gałęziach była rozpięta sieć snów. Pewnego razu w jego konarach pojawiło się coś niepokojącego…

Joanna Rudniańska

Dymy nad Tasmanią

Świat + Ludzie

Ziemia

Dymy nad Tasmanią

Płonie dziewicza wyspa słynąca z najczystszego powietrza na świecie. To raj, który stał się piekłem.

Emilia Dłużewska

Ucieczka w apokalipsę

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Ucieczka w apokalipsę

Może naprawdę nadchodzi koniec świata, a my wszyscy to przeczuwamy. Ale może też być tak, że w dzisiejszej kulturze szczególnie mocno zaktywizowała się pewna archetypowa, prastara fantazja, mit fundamentalny dla zachodniej wyobraźni.

Tomasz Stawiszyński

Lekcja zachwytu

Świat + Ludzie

Ziemia

Lekcja zachwytu

Oskarżano ją o zbytnią emocjonalność, wytykano staropanieństwo. Niektórzy sugerowali nawet, że jest radzieckim szpiegiem. To cena, jaką płaciła za pisanie o szkodliwym wpływie pestycydów na środowisko naturalne. O Rachel Carson pisze

Julia Fiedorczuk

O czym myśli wrona

Świat + Ludzie

Ziemia

O czym myśli wrona

Jak zwierzęta doświadczają świata? Czy ptaki, ryby i owady mają świadomość? Co mówią na ten temat najnowsze badania naukowe? Na to pytanie wyczerpująco odpowiada amerykański magazyn „The Atlantic” oraz

Jak ewolucja stworzyła umysł dwa razy

Świat + Ludzie

Ziemia

Jak ewolucja stworzyła umysł dwa razy

Mają niebieską krew, trzy serca i zdecentralizowany układ nerwowy. Pozdrawiają się, przybijając piątkę, ale uwaga – plują na tych, których nie lubią. Rozmowa z prof. Peterem Godfreyem-Smithem, który bada, jak to jest być ośmiornicą.

Agnieszka Fiedorowicz

Łebskie głowonogi

Świat + Ludzie

Ziemia

Łebskie głowonogi

Spotkanie z głowonogiem to – spośród doświadczeń dostępnych ludzkości – przeżycie najbliższe kontaktowi z pozaziemską cywilizacją.

Mikołaj Golachowski

Zwierzę numeru – Ośmiornica

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Zwierzę numeru – Ośmiornica

Ośmiołap, wielomacek, łaponur, gąbczaszczur – to tylko niektóre słowa, którymi niegdyś określano ośmiornice. Ciekawostki historyczne, a także inne ciekawostki o tych morskich głowonogach przygotował kolektyw

Wszystko Będzie Dobrze

Gad zapił bezę – 3/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Gad zapił bezę – 3/2019

Lato w pełni! Gad wyłazi więc na słońce, przeciąga się i kładzie na rozgrzanym piasku. Ale, ale! Wakacje to nie taka znowu sielanka, o czym w swojej purnonsensowej rubryce przekonuje

Marcin Orliński

Ludwik Jerzy Kern “Ośmiornica”

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Ludwik Jerzy Kern “Ośmiornica”

Nowy wiersz Ludwika Jerzego Kerna.

Grzegorz Uzdański

Sztuka + Opowieści

Doznania

Smoluch

Biada pasażerom pociągu, jeśli nawiedzi go Smoluch. Ten spocony, osmolony demon zawsze zwiastuje katastrofę. Czy pojawi się również dzisiaj, na trasie do Gronia? Przed Państwem mrożąca krew w żyłach historia, której autorem jest ojciec polskiej fantastyki

Stefan Grabiński

Mistrz Twardowski i lubieżne widmo

Sztuka + Opowieści

Doznania

Mistrz Twardowski i lubieżne widmo

Fragment superfantastycznej książki, która ukaże się jesienią nakładem Fundacji Przekrój.

Tomasz Wiśniewski

666 twarzy Bestii

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

666 twarzy Bestii

Heksakosjoiheksekontaheksafobia. Ten skomplikowany termin istnieje naprawdę. A oznacza rzecz bardzo prostą: odwieczny zabobonny lęk przed liczbą 666.

Adam Węgłowski

Parszywa dwunastka

Rozmaitości

Parszywa dwunastka

Uwaga, licho nie śpi! W ręce demona możemy wpaść wszędzie i o każdej porze – nawet na wakacjach. Lepiej więc się przygotować! Podręczny leksykon demonów, do wycięcia i noszenia w portfelu, proponuje

Adam Węgłowski

Opętani opętaniem

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Opętani opętaniem

Po kilkuset latach, konkretnie po raz pierwszy w tej skali od wielkiej wojny katolicyzmu z protestantyzmem, na scenę w imponującym stylu powraca diabeł. A wraz z nim – egzorcysta.

Tomasz Stawiszyński

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Pokusa pustyni

O tym, jak bardzo trzeba pogodzić się ze sobą, żeby żyć w zgodzie z drugim człowiekiem, rozmyśla

Adam Aduszkiewicz

Piekła gorące, piekła zimne

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Piekła gorące, piekła zimne

Jeśli miałbyś, Czytelniku, trafić do jakiegoś azjatyckiego piekła, rekomendujemy to buddyjskie – najlepszy stosunek jakości do kosztów. Przegląd buddyjskich i taoistycznych ofert dla grzeszników przygotował

Tomasz Wiśniewski

Historyjka – Hawaje

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Historyjka – Hawaje

czyli dramatyczna historia podróży na Hawaje.

Tomasz Wiśniewski

Na początku był koralowiec

Świat + Ludzie

Ziemia

Na początku był koralowiec

O tradycji, która uczy, jak przyciągnąć do siebie przez ocean wyspę, stać się równym rybom i zadbać o równowagę w świecie żyjących istot.

Miłada Jędrysik, Katarzyna Sroczyńska

Czarny rekin i boginki morskie

Sztuka + Opowieści

Doznania

Czarny rekin i boginki morskie

Boginki morskie o rudych włosach nadal żyją w pobliżu plaż Waimea i Kahuku. Kiedy wiatr się wzmaga i podnosi fale, igrają beztrosko na ich grzbietach, a poczciwe szare rekiny pilnują dziewcząt, pływając dookoła. Opowiadanie pochodzi ze zbioru “Raireva. Mity, legendy i podania polinezyjskie”. Opracowała i tłumaczyła

Henryka Romańska

Podwójne życie Israela

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Podwójne życie Israela

Choć w swoich utworach Israel Kamakawiwo‘ole upominał się o prawa dyskryminowanych rodaków, w powszechnej świadomości zapisał się jedynie jako „delikatny olbrzym” grający amerykańskie standardy.

Duch + Ciało

Pogoda ducha

Aloha!

Starodawna hawajska filozofia, która zmieni twoje życie i uczyni świat lepszym miejscem. Tekst ukazał się w amerykańskim tygodniku „The Week”. Przetłumaczył Jan Dzierzgowski, a autorką jest

Leslie Turnbull

Z wiosłem na Hawaje

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Z wiosłem na Hawaje

Skąd się wzięli Hawajczycy? Skąd właściwie pochodzą? Przecież nie żyli tam od czasów Adama i Ewy – chociaż Hawaje faktycznie mają opinię rajskich wysp. Pisze

Adam Węgłowski

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Hawaje

Jedną z najpopularniejszych pizz w Polsce jest tzw. pizza hawajska (z szynką i ananasem). Mało kto u nas wie, że z kolei na Hawajach niezwykle lubiana jest pizza polska – pisze trio

Wszystko Będzie Dobrze

Wiatr w kleszczach kraba

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Wiatr w kleszczach kraba

Polinezyjscy żeglarze potrafili na swoich zwinnych łodziach przepłynąć wiele tysięcy kilometrów, nie posługując się żadnymi przyrządami. Ich niezwykła sztuka nawigacji, zapomniana na kilka pokoleń, dziś jest odkrywana na nowo.

Janusz Ostrowski

Tahiti zdemaskowane

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Tahiti zdemaskowane

Najazd hordy czechosłowackich nudystów i inne straszne historie z rajskiej wyspy spisane pół wieku temu przez rozczarowanego podróżnika.

Albert t’Serstevens

Sztuka + Opowieści

Doznania

Pod mangowcami

Zapraszamy do lektury wiersza, którego autorką jest jamajska fotografka, malarka i pisarka

Jacqueline Bishop

Myśli Joganandy

Duch + Ciało

Pogoda ducha

Myśli Joganandy

Wybór pomiędzy spożywaniem mięsa a wegetarianizmem jest kwestią złożoną i kontrowersyjną.

Paramahansa Jogananda

Zobaczysz, gdy spadnie deszcz

Świat + Ludzie

Ziemia

Zobaczysz, gdy spadnie deszcz

Nil wymyka się jak rebus. Nie dość, że ma kilka początków, to na dodatek skrywa się w skalistych wąwozach. Szukam go w wyschniętych korytach i ciurkających strumykach. W Afryce woda pozostaje sezonowym objawieniem, czystym cudem. O podróży do źródeł Nilu pisze

Paulina Wilk

Gdzie rzeka ma barwę błękitną…

Sztuka + Opowieści

Doznania

Gdzie rzeka ma barwę błękitną…

…tam, wśród natury nietkniętej ręką człowieka, bohater tej opowieści zamierza znaleźć szczęście i zdrową żywność. Czy mu się to uda?

Złamana obietnica Renu

Świat + Ludzie

Ziemia

Złamana obietnica Renu

O rzece, która była kiedyś ostoją wolności, ale potem wraz z nią uregulowano środkowoeuropejską duszę, pisze niemiecki biolog i filozof

Uzdrowisko i letnisko

Duch + Ciało

Promienne zdrowie

Uzdrowisko i letnisko

Dwie podwarszawskie miejscowości: klimat jednej uznano za zbliżony do egipskiego, powietrze drugiej zalecano fizycznie i umysłowo wyczerpanym. Zapraszamy na wycieczkę do Otwocka i Świdra: w planach kąpiele w rzece i igliwiu, popijanie kumysu i sporo literatury.

Powiedzenia różnych narodów o rzekach

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Powiedzenia różnych narodów o rzekach

Wszyscy znamy takie przysłowia, jak starogreckie: „Nie wchodzi się dwa razy do tej samej rzeki” lub chińskie: „Jeśli wystarczająco długo posiedzisz nad rzeką, zobaczysz przepływające nią ciało twojego największego wroga”. Jak się okazuje, wiele narodów świata ma swoje własne powiedzenia z rzekami w roli głównej. Niektóre z nich przedstawia kolektyw

Wszystko Będzie Dobrze

Królewskie ziele

Duch + Ciało

Dobra strawa

Królewskie ziele

Bazylia to kosmos na miarę naszych możliwości. Samodzielną uprawę tego ziela poleca

Renata Lis

Duch + Ciało

Dobra strawa

Dobra kuchnia

Za każdym razem, kiedy powtarzamy, że bigos w „Panu Tadeuszu” był lepszy niż purée w „Misiu”, zapominamy, że dobra kuchnia jest nie tylko smaczna. Pisze

Marta Dymek

Dieta cud – 3/2019

Duch + Ciało

Dobra strawa

Dieta cud – 3/2019

O hodowaniu pomidorów na balkonie i żywej kombuczy w kuchni pisze

Monika Kucia

Dojrzewający sos pontack

Duch + Ciało

Dobra strawa

Dojrzewający sos pontack

Przepis na sos z czarnego bzu podaje

Ryan Bromley

Zwierzęta ogrodnika

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Zwierzęta ogrodnika

Całe stado zwierząt ogrodnika prezentuje kolektyw

Wszystko Będzie Dobrze

Duch + Ciało

Dobra strawa

Zasada stu mil

Tylko od naszego widzimisię zależy, czy zjemy na obiad danie koreańskie, rosół czy sałatkę z awokado. Dlaczego warto sięgnąć po to, co wyrosło i zostało przetworzone wokół nas, a nie na drugim końcu świata, pisze

Monika Kucia

Smutki uboczne – 3/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Smutki uboczne – 3/2019

Letnie smuteczki z nutką humoru i szczyptą trzeźwego osądu rozważa

Piotr Stankiewicz

Medytacje na lato

Duch + Ciało

Pogoda ducha

Medytacje na lato

Pozwól sobie na swobodną eksplorację, lekkość i poczucie humoru. Pomedytuj latem.

Sztuka + Opowieści

Doznania

Wenus w połogu

Widok nagiego ciała już nie gorszy. Ale czy jeszcze wzbudza zachwyt? Najsłynniejsze akty w historii sztuki przegląda dla nas

Anna Arno

Skóra do skóry czyli ciałokrewieństwo

Duch + Ciało

Promienne zdrowie

Skóra do skóry czyli ciałokrewieństwo

W pełnej paradoksów Japonii dotyk uważa się za najważniejszy ze zmysłów. I to mimo że przestrzeń publiczna jest zdecydowanie bezdotykowa.

Aleksandra Reszelska

Liberalnie i purytańsko

Duch + Ciało

Promienne zdrowie

Liberalnie i purytańsko

Nagość w Szwecji nie jest już taka prosta, jak bywało. Dla jednych to nadal oczywista zdrowa norma, dla innych – zgroza, grzech i dyshonor. Bo nie ma już jednej Szwecji i nie ma typowych Szwedów.

Katarzyna Tubylewicz

Odkrywanie siebie

Duch + Ciało

Złap oddech

Odkrywanie siebie

Syryjska poetka o nagości i przekraczaniu kulturowych granic.

Rasha Habbal

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Naga prawda

Idzie lato, a z nim upały. Zanim umysł rozleniwieje w lipcowym słońcu, zbieramy myśli o nagości.

Mirosław Bańko

Przeciw szczerości

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Przeciw szczerości

O mankamentach autentyczności i zaletach sztucznych uśmiechów zupełnie szczerze pisze

Agata Sikora

Psychotest: Czy jesteś szczerą osobą?

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Psychotest: Czy jesteś szczerą osobą?

Myślisz, że potrafisz mówić prawdę? Nawet wtedy, kiedy kłamiesz? Przekonaj się i rozwiąż psychotest, który przygotował kolektyw

Wszystko Będzie Dobrze

Od zapylenia do podpylenia

Świat + Ludzie

Ziemia

Od zapylenia do podpylenia

W Polsce takich rodzin jest około miliona. Żyją niezauważone. Bez ich pracy nie przetrwałby żaden z 38 mln Polaków. Niestety, coraz częściej padają łupem złodziei.

Anna Berestecka

Świat + Ludzie

Ziemia

Puszcza miejsc

Wędrówka przez las przypomina kolekcjonowanie miejsc. Zbyt małych, by zwać je krajobrazami, zbyt bliskich, by nazywać widokami.

Michał Książek

Zagajnik – 3/2019

Duch + Ciało

Dobra strawa

Zagajnik – 3/2019

Sekrety i skarby letnich łąk i lasów.

Łukasz Łuczaj

Nie zmieniam często igieł

Świat + Ludzie

Ziemia

Nie zmieniam często igieł

W amerykańskim stanie Nevada rosną drzewa z gatunku sosny długowiecznej (Pinus longaeva). Jedno z nich zgodziło się odpowiedzieć na kilka szybkich pytań o tajemnicę swej długowieczności. A pytał nasz specjalny wysłannik

Łukasz Kaniewski

miejsce cudownych uzdrowień

Sztuka + Opowieści

Doznania

miejsce cudownych uzdrowień

W rybryce poetyckiej Marcina Orlińskiego gości laureatka Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius

Agata Jabłońska

Fundament, który się sypie

Świat + Ludzie

Ziemia

Fundament, który się sypie

Piasek jest jednym z najszybciej drożejących zasobów naturalnych. O tym, że wcale nie mamy go pod dostatkiem, pisze

Paulina Wilk

Zagłada spod ziemi

Świat + Ludzie

Ziemia

Zagłada spod ziemi

Dziś ludzkość drży przed ociepleniem klimatu o kilka stopni Celsjusza. Tymczasem wystarczy erupcja superwulkanu i średnia temperatura na Ziemi może spaść o kilkanaście stopni. Tak już się zdarzyło, ale wspomnienie o tym zginęło wraz z większością mieszkańców planety.

Andrzej Krajewski

Wyprawy na lawy

Świat + Ludzie

Ziemia

Wyprawy na lawy

Kto chce połączyć podziw dla piękna i potęgi natury z dreszczem emocji i szczyptą strachu, jedzie oglądać aktywne wulkany: z krawędzi krateru, z sąsiedniego szczytu, z wody lub powietrza. Te najbardziej spektakularne widziała i poleca

Hanna Bora

Najgłośniejszy dźwięk

Świat + Ludzie

Ziemia

Najgłośniejszy dźwięk

Kiedy i gdzie rozległ się na Ziemi najgłośniejszy dźwięk? Zdarzyło się to w 1983 r. między Sumatrą a Jawą. Co go wywołało? Pisze

Łukasz Kaniewski

Śląskie wulkany z Gondwany

Świat + Ludzie

Ziemia

Śląskie wulkany z Gondwany

Przed Polakami, Niemcami, Czechami, Ślązakami, Celtami, kulturą łużycką i neandertalczykami Dolny Śląsk był krainą wulkanów, a niektóre z nich przywędrowały aż z półkuli południowej. Pisze

Marcin Kozłowski

Coaching wulkanu

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Coaching wulkanu

Masz piękne wnętrze. Uwalniaj je, wyrażaj, dziel się sobą ze światem.

Wszystko Będzie Dobrze

Igraszki z tlenem

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Igraszki z tlenem

Utwór o igraszkach tlenowych, które rodzą mnóstwo ciepła, napisał

Łukasz Kaniewski

Ogień, który tworzy

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Ogień, który tworzy

O tym, że wszystko płonie, łącznie z Wami, Drodzy Czytelnicy, przekonuje

Dziwne dziś, gorące jutro

Świat + Ludzie

Ziemia

Dziwne dziś, gorące jutro

Globalna zmiana klimatu to nie jedyna przyczyna obserwowanych na Ziemi pogodowych zjawisk ekstremalnych. Pokazujemy wybrane anomalie ostatnich lat – przykład tego, z czym coraz częściej musimy i będziemy musieli sobie radzić.

Jacek Pniewski, Aleksandra Kardaś

Planeta szklarnia

Świat + Ludzie

Ziemia

Planeta szklarnia

Co tak naprawdę się dzieje na naszej coraz cieplejszej planecie, tłumaczy fizyczka atmosfery

Aleksandra Kardaś

Bądź słoneczny – 3/2019

Świat + Ludzie

Ziemia

Bądź słoneczny – 3/2019

Porcja słonecznych wiadomości ze świata.

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Kasandra ’72

Prawie 50 lat temu, po tygodniu obliczeń komputer bostońskiej politechniki MIT ogłosił, że około roku 2040 rozpocznie się szybki upadek naszej cywilizacji. Pisze

Łukasz Kaniewski

Waleń, czyli tam i z powrotem

Świat + Ludzie

Ziemia

Waleń, czyli tam i z powrotem

Najprostszą odpowiedzią na pytanie, dlaczego wieloryby są takie ogromne, jest: bo mogą. A dlaczego przodkowie wielorybów i delfinów zdecydowali się porzucić ląd i wrócić do wody? Sprawę bada

Mikołaj Golachowski

Kosmiczne różności Łukasza Kaniewskiego – 3/2019

Świat + Ludzie

Kosmos

Kosmiczne różności Łukasza Kaniewskiego – 3/2019

Międzygwiezdne plotki i anegdoty spisał

Łukasz Kaniewski

Ogród mój widzę ogromny

Świat + Ludzie

Ziemia

Ogród mój widzę ogromny

Stara się działać w zgodzie z naturą, a nie przeciwko niej. Zakłada ogrody, w których rośliny same wybierają sobie miejsce i po których swobodnie się poruszają. Gilles Clément chciałby zamienić Ziemię w wielki ogród. Z francuskim ogrodnikiem rozmawia

Zygmunt Borawski

Świat + Ludzie

Ziemia

Uberlandszaft

W pejzażu sztucznych gór, jezior i rzek czai się pomruk nadchodzącej apokalipsy. O zmienionym krajobrazie okolic Bełchatowa pisze

Artysta z wyspy wulkanów

Świat + Ludzie

Ziemia

Artysta z wyspy wulkanów

O tym, że wulkany należy czyścić, troszczyć się również o te wygasłe, a czynne wykorzystywać do podgrzewania śniadań, wie każdy, kto uważnie przeczytał „Małego Księcia”. César Manrique (1919–1992) nie miał może własnej planety jak bohater Saint-Exupéry’ego, ale z wulkanicznej wyspy, na której spędził życie, stworzył architektoniczny raj. Pisze

Aleksandra Kędziorek

Dom z (niebauhausowskiej) baśni

Świat + Ludzie

Marzenia o lepszym świecie

Dom z (niebauhausowskiej) baśni

Przy okazji stulecia jednej z najsłynniejszych szkół artystyczno-rzemieślniczych jego nazwisko odmieniane jest przez wszystkie przypadki. O Walterze Gropiusie, współzałożycielu Bauhausu i jednym z głównych przedstawicieli stylu międzynarodowego, pisze

Zygmunt Borawski

Od „Przekroju” do wykroju – 3/2019

Duch + Ciało

Pogoda ducha

Od „Przekroju” do wykroju – 3/2019

Z naszej tęsknoty za ubraniami wysokiej jakości narodził się pomysł skonstruowania wykrojów zaczerpniętych z przeszłości, a jednak współczesnych. W bogatych zbiorach modowego archiwum „Przekroju” znaleźć można kreacje z ośmiu dekad.

Ewa Pawlik

Mechaniczny perkusista

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Mechaniczny perkusista

Jak to się stało, że Radiohead, Coldplay, Sigur Rós i The Chemical Brothers grają na urządzeniach małej firmy z Olsztyna? Opowiada

Kamil Bałuk

Mały reportaż – 3/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Mały reportaż – 3/2019

O próbie dotarcia do rosyjskich staroobrzędowców i nieodbytej rozmowie na temat diabła opowiada nasz dyżurny pisarz

Tomasz Wiśniewski

Sztuka + Opowieści

Doznania

Wujek Sam

Dougal, nauczyciel z Anglii, przylatuje samotnie do Nigerii. Na lotnisku w Lagosie podchodzi do niego tajemniczy czarnoskóry mężczyzna. Twierdzi, że Dougalowi grozi niebezpieczeństwo. Opowiadanie przetłumaczył Marcin Orliński, a napisał

Leye Adenle

Język, który daje wolność

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Język, który daje wolność

Pisarz Ngũgĩ wa Thiong’o odsiedział swoje nie za brytyjskiego panowania, ale w nowej, wspaniałej i niepodległej Kenii. Bo dziedzictwem kolonializmu bywają także zepsute, skorumpowane elity – a on wytoczył im wojnę piórem.

Agata Kasprolewicz

Orkiestra istot pomniejszych

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Orkiestra istot pomniejszych

Z literackiego pępka Afryki wyszła powieść o nowym Odysie, zmuszonym do podróży w imię miłości i godności. Zapraszamy do lektury literackiego eseju, którego autorką jest

Pocztówka z kolonii

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Pocztówka z kolonii

Tintin jest jednym z najstarszych i najbardziej znanych bohaterów komiksowych na świecie. Ale zamknięte w eleganckich rysunkach historie to także ogromny biznes i demony przeszłości z czasów kolonialnych. Pisze

Łukasz Chmielewski

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Niewidoczni

Banu Cennetoğlu, turecka artystka i aktywistka, pochyla się nad problemem, od którego świat woli odwracać wzrok. O jej projekcie pisze

Alpy pod plandeką

Świat + Ludzie

Ziemia

Alpy pod plandeką

Fotograficzna opowieść o ludziach i lodzie. Alpejskie kraje próbują spowolnić jego topnienie. W tym celu w okresie letnim przykrywa się lód białymi płachtami, by nie docierały do niego promienie słoneczne.

Stefan Schlumpf

Van Gogh spod Czortkowa

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Van Gogh spod Czortkowa

Krytycy od razu dostrzegli talent Leopolda Lewickiego. Docenili nie tylko oryginalne płótna, lecz także groteskowe, stylizowane na twórczość dziecięcą grafiki.

Zbigniew Libera

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Obśmiać brexit

Nadal czuję się obywatelem świata i nie zamierzam pozwolić, żeby ktoś mnie tego przeświadczenia pozbawił – mówi brytyjski gwiazdor Clive Owen. Wywiad z aktorem przeprowadził

Mądry wywiad – 3/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Mądry wywiad – 3/2019

Niezwykła rozmowa z profesorem Wolandem z Niemiec, specjalistą w dziedzinie czarnej magii i znawcą rękopisów Gerberta z Aurillac. Wywiad przeprowadził

Tomasz Wiśniewski

Czytać albo nie czytać – 3/2019

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Czytać albo nie czytać – 3/2019

Lektury w Dniu Czytania Książek polecają

Ładne strony – 3/2019

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Ładne strony – 3/2019

Książki atrakcyjne nie tylko ze względu na treść, lecz także z uwagi na piękną oprawę graficzną, przedstawia

Justyna Machnicka

Perły z odzysku – 3/2019

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Perły z odzysku – 3/2019

W latach 60. Polacy rzadko podróżowali do egzotycznych krajów. Ale dzieci mogły je poznawać dzięki pięknie – albo przynajmniej ciekawie – ilustrowanym książkom, jak „O księciu Ibrahimie i pięknej Sinedhur. Baśń z Tunisu” i „Chłopczyk z wyspy Sumatry”.

Sebastian Frąckiewicz

Słuchać albo nie słuchać – 3/2019

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Słuchać albo nie słuchać – 3/2019

Nowości z rynku muzycznego omawia śpiewająco

Czy ludzie sztuki są gorsi od płatnych morderców?

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Czy ludzie sztuki są gorsi od płatnych morderców?

W filmie „Velvet Buzzsaw”, horrorze o środowisku artystycznym, mściwe dzieła mordują, patroszą i dekapitują ludzi sztuki. Dlaczego nie lubi się osób, które robią sztukę współczesną?

Stach Szabłowski

Portret kasztelana

Sztuka + Opowieści

Doznania

Portret kasztelana

Nowy dramat szlachecki, w którym Boruta i Rokita przybijają piątkę, przedstawia

Jarek Westermark

Bitwa o Gotland

Duch + Ciało

Żywioły

Bitwa o Gotland

Najtrudniejszym wyzwaniem, z jakim mogą zmierzyć się żeglarze, są regaty samotników. Najlepsi marzą o starcie w legendarnym Vendée Globe, dla niektórych przygodą życia będzie udział w Wielkiej Żeglarskiej Bitwie o Gotland. Pisze

Wojtek Antonów

Sport królów znów na fali

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Sport królów znów na fali

Chrześcijańscy misjonarze zadali sobie wiele trudu, by zabić święte sporty mieszkańców Hawajów. Szczęśliwie przegrali. Historię zapomnianych dyscyplin przedstawia

Na niebieskim ptaku

Duch + Ciało

Złap oddech

Na niebieskim ptaku

Legendarny twórca nowoczesnego surfingu, Hawajczyk Duke Kahanamoku, ponad 100 lat temu triumfował na igrzyskach olimpijskich jako pływak. Poznajcie historię słynnego surfera.

Michał Szadkowski

Czy wyprawiłaś już mój pogrzeb?

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Czy wyprawiłaś już mój pogrzeb?

250 kilometrów biegiem po najsłynniejszej pustyni świata – z plecakiem wypełnionym rzeczami niezbędnymi do przeżycia. Jak to się robi? Wyjaśnia

Lewitacja i inne gry plażowe

Duch + Ciało

Złap oddech

Lewitacja i inne gry plażowe

Leżenie plackiem na plaży jest fajne, ale na urlopie dobrze też trochę się poruszać. Polecamy alternatywne dyscypliny sportowe, o których będzie jeszcze głośno!

Wojtek Antonów

Rozmaitości sportowe – 3/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Rozmaitości sportowe – 3/2019

Cristina Iovu była przyłapywana na dopingu trzykrotnie, a za każdym razem występowała w innej reprezentacji.

Michał Szadkowski

O miłości do zwierząt

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

O miłości do zwierząt

Miłość do zwierząt bywa przewrotna, a nawet niebezpieczna. Tekst z archiwum, nr 859/1961 r.

Sławomir Mrożek

Życie pięknie zezwierzęcone

Opowieści

Życie pięknie zezwierzęcone

Najinteligentniejsza w naszej rodzinie jest świnia, najłagodniejszy – pies. Papuga była urodzonym liderem, baran cierpiał na nadmiar testosteronu, a żółw – energii. O swoich zwierzętach opowiada

Irena Cieślińska

Plastikowy rozwód

Świat + Ludzie

Marzenia o lepszym świecie

Plastikowy rozwód

Przerażenie rośnie, gdy zaglądamy do szafki pod zlewem, gdzie piętrzą się odpady do segregacji. Nad tym, czy da się ograniczyć konsumpcję plastiku, zastanawia się

Aleksandra Kozłowska

Świat + Ludzie

Ziemia

Plastik i kara

Do niedawna Kenia, jak wiele innych krajów, tonęła w foliowych torebkach. Dziś za posiadanie, produkcję lub import takich torebek grożą w Kenii największe na świecie kary.

Agata Kasprolewicz

Wtorek – sobota cz. I i II

Sztuka + Opowieści

Doznania

Wtorek – sobota cz. I i II

Fotografia sławnego duetu artystów, Mariny Abramović i Ulaya z 1986 r.

Marina Abramović, Ulay

Letnie to i owo

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Letnie to i owo

Letnie, miłosne i nieco toksyczne to i owo zebrali

Ewa Pawlik, Łukasz Kaniewski

Niezwykłe odkrycie Edmunda Müllera

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Niezwykłe odkrycie Edmunda Müllera

Według pradawnych przekazów Jezioro Ognia, położone w pobliżu siedziby Ozyrysa, to narzędzie pozaświatowego systemu sądowniczego. Pisze, nic a nic nie zmyślając,

Tomasz Wiśniewski

Myśli ludzi wielkich, średnich oraz psa Fafika – 3/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Myśli ludzi wielkich, średnich oraz psa Fafika – 3/2019

Myśli ludzi wielkich, średnich i psa Fafika.

Myśli psa Fafika – 3/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Myśli psa Fafika – 3/2019

Pies Fafik wyszczekał, zapisała

Ewa Pawlik

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Lody! Lody!

Od tygodnia wszystko powtarzało się jak w przeskakującej płycie. Albo jak w zakładzie karnym, zgodnie z regulaminem. Maciejewski zasiadał w koszu plażowym i do popołudnia widział tyle, co koń dorożkarski ze swymi klapkami na oczach.

Marcin Wroński

Pytania na lato – 3/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Pytania na lato – 3/2019

Jak zbudować sylwetkę na plażę? Jak nie zazdrościć innym drogich wakacji? Jak przygotować się do letnich upałów? Na te i inne pytania odpowiada trio

Wszystko Będzie Dobrze

Sztuka + Opowieści

Doznania

Haiku na lato

Garść haiku na lato. Zapraszamy do lektury!

Humor starych zeszytów

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Humor starych zeszytów

“Herkules był tak silny, że szkoda słabych słów, aby to opisać.” czyli mądrości ze szkolnych zeszytów.

Listy do Redakcji – 3/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Listy do Redakcji – 3/2019

Przypominamy list z 1967 r., w którym czytelnik zachwycał się pewnym uroczym sportem wodnym.

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Kum

Krótki esej o kumie. Tekst z archiwum, nr 840 z 1961 r.

Sławomir Mrożek

Najkrótsze nowelki – 3/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Najkrótsze nowelki – 3/2019

Podczas lipcowego deszczu lub sierpniowej słoty warto poczytać o wakacjach, myszce, strachu na wróble, Wrocławiu i pralce. Garść najkrótszych nowelek dostarczył kolektyw

Wszystko Będzie Dobrze

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Suszki polskie

Susza nie sprzyja plonom, ale czasem obfituje w nowe gatunki liryczne. Do lektury zaprasza

Wszystko Będzie Dobrze

Przez okulary Sławomira Mrożka

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Przez okulary Sławomira Mrożka

„Pewnego razu, kiedy wyszedłem na przechadzkę wśród drzew, wiatr przyniósł mi pod nogi kartkę papieru zapisaną pismem nierównym, jak gdyby ktoś stawiał litery w ciemności, albo co najmniej w mroku”. Tekst z archiwum, nr 807/1960 r.

Sławomir Mrożek

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Cud na pustyni

W roli głównej: Alojzy Gżegżółka, w roli epizodycznej: Niemowlę płci męskiej. Napisał

Konstanty Ildefons Gałczyński

Dzikość w sercu

Świat + Ludzie

Ziemia

Dzikość w sercu

Ocalenie najdzikszych miejsc w Polsce – o tym marzy i do tego dąży Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze.