Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba rejestruje niewyobrażalnie dalekie galaktyki, dzięki niemu zobaczyliśmy już narodziny i umieranie gwiazdy. Czy za sprawą jego misji czeka nas kolejny przełom w nauce? Rozmowa z Przemysławem Walczakiem, astronomem z Wydziału Fizyki i Astronomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kilka dekad po lądowaniu człowieka na Księżycu wyobraźnię naukowców i laików rozpala teleskop nazwany na cześć Jamesa E. Webba (administratora NASA odpowiadającego za program Apollo). Wystrzelony z Ziemi w czasie pandemii zdążył już zrobić sporo spektakularnych zdjęć odległych galaktyk.
Jan Pelczar: Misja teleskopu Webba, wzbudzająca dziś sporo emocji, długo stała pod znakiem zapytania. Dlaczego?
Przemysław Walczak: Misje kosmiczne są bardzo drogie. Kilkanaście albo kilkadziesiąt razy droższe niż budowa teleskopu prowadzącego obserwacje z Ziemi. Pierwotnie zakładano, że projekt będzie kosztował 1,6 mld USD. Jednak po drodze były ciągłe opóźnienia i rosnące z roku na rok koszty. Powołany w 2010 r. niezależny zespół ekspertów oszacował, że przedsięwzięcie pochłonie 6,5 mld USD, a wyniesienie teleskopu na orbitę nastąpi nie wcześniej niż w 2015 r. Kolejna rewizja programu, w sierpniu 2011 r., zakładała całkowity koszt na poziomie 8,7 mld USD przy starcie misji zaplanowanym na 2018 r. Chociaż samo zwierciadło było gotowe w 2016 r., jej rozpoczęcie przesuwano jeszcze kilka razy. W rezultacie nastąpiło ono dopiero 25 grudnia 2021 r. Opóźnienie wyniknęło również z tego, że projekty, które są wtórne, tzn. robią coś, co już kiedyś osiągnięto, rzadko uzyskują akceptację. Teleskop Webba był projektowany w celu uzupełnienia badań teleskopu Hubble’a, nie po to, by go zastąpić. Teraz bywa nazywany jego następcą, mimo że nie prowadzi takich samych obserwacji.
Na czym polega różnica?
Chodzi o długość rejestrowanych fal. Te
