Skąd się bierze lęk przed matematyką? Dlaczego w tylu starożytnych kulturach czczono węże? Ilu słów może się nauczyć gorylica? Na te i dziesiątki innych pytań szukamy odpowiedzi na łamach pierwszego rocznego wydania „Przekroju”. Ma aż 268 stron. Od której zaczniesz?
Na okładce jakaś kojarząca się znajomo siwobroda postać przygląda się z ciekawością kwiatu (światu?), a w środku my przyglądamy się najciekawszym tematom na świecie. Zaczynamy od dwugłosu – nauczyciel medytacji Swami Jaataveda mówi o rzeczach nieuchwytnych, a neurobiolog Joseph LeDoux przekonuje, że jeśli porządnie się do tego weźmiemy (to znaczy: nie my w „Przekroju”, ale badacze wyposażeni w narzędzia do neuroobrazowania), to zobaczymy w mózgu skomplikowane trajektorie naszych emocji. O nierozdzielności umysłu i ciała przypominają za to jednym głosem dwaj kognitywiści z UJ, Mateusz Hohol i Piotr Szymanek, a o nierozłączności wszystkiego, co na świecie, w piękny sposób opowiada dr psychologii Ryszard Kulik.
Czy Bóg był ciekaw, co to za stworzenie mu wyszło: ten cały człowiek? Nie wiadomo (bo z nim wywiadu w „Przekroju” jednak nie ma), za to my ciekawi jesteśmy człowieka bardzo. Oglądamy go ze wszystkich stron i okazuje się, że: a) wcale nie jest taki racjonalny, jak mu się nieraz wydaje ‒ czego dowiódł noblista Herbert Simon i o czym pisze Marcin Miłkowski; b) składa się przynajmniej w połowie ze swoich nawyków ‒ jak utrzymują naukowcy przytaczani w tekście Sylwii Niemczyk; c) jest wprost stworzony do porażki ‒ czego dowiodła ponad wszelką wątpliwość Dagny Kurdwanowska – i wreszcie d) lubi (wręcz uwielbia!) się uczyć ‒ o czym przekonuje Marzena Żylińska w rozmowie z Julią Pańków.
Kontemplując tajemnicę ludzkiego gatunku, szukamy wiedzy o nim w mitologiach całego świata, symbolach, snach oraz filozofii. I oczywiście w literaturze, którą reprezentują tak znakomici autorzy, jak Jean Giono, Sylvia Plath, Joshua Cohen czy Dezső Kosztolányi. Oto człowiek – w całej swojej złożoności!
Stworzeń – nie tylko dwunożnych, ale tak samo zagadkowych – w nowym „Przekroju” jest jednak więcej. Weźmy węże. Nie ma bardziej czczonej istoty na świecie, przekonuje Tomasz Wiśniewski i na poparcie tej tezy wylicza szereg przykładów. Przez wieki były one wynoszone pod niebiosa, a przynajmniej traktowane z nabożnym lękiem. Inne święte zwierzę to oczywiście krowa, ale – jak pisze prosto z Indii Paulina Wilk– sprawa jest bardziej złożona. Tak jak złożone jest życie emocjonalne oraz intelektualne naczelnych – przekonuje Anna Mikulska i przypomina, że jeszcze 6 mln lat temu żył jeszcze wspólny przodek ludzi i szympansów.
Wreszcie matematyka. Według jej adeptów nie ma nic ciekawszego! Teorię mnogości (a także jej niepospolitego twórcę) na nasze łamy wprowadza Krzysztof Kłosin, przeróżne sposoby liczenia przybliża Szymon Drobniak, natomiast argumenty świadczące za pięknem geometrii czy algebry mnoży Matusz Hohol, sprawiedliwie jednak przyznając, że poza zachwytem matematyka może wzbudzać równie uzasadnioną fobię – temu zjawisku poświęcono więcej badań, niż można byłoby się spodziewać!
Szczęśliwie na matematyczne lęki (i wszystkie inne też) istnieje recepta. Spokojny, świadomy oddech, taki, jakiego uczy joga, ukoi wzburzone morze emocji – o czym przekonują m.in. Natalia Domagała, Beata Kucieńska czy założyciel Fundacji Art of Living Ravi Shankar. Z drugiej strony warto – zgodnie z buddyjskimi zasadami, z których ściągawkę przygotowała Aleksandra Woźniak-Marchewka – zaakceptować to, że życiu towarzyszy cierpienie. Bez niego nie byłoby przecież także radości! O jej najpiękniejszej postaci, czyli z cudzego szczęścia, pisze Daisy Hernández. Dla tych zaś, którzy pragną poznać arkana indyjskich Wed, mamy rozmowę z Filipem Rucińskim, a niedowiarkom proponujemy inspirujące zestawienie nauk Wschodu z odkryciami najnowszej fizyki przeprowadzone przez Ryszarda Kulika.
Po tych duchowych uniesieniach schodzimy na ziemię. A na niej piszą: Piotr Kołodziejczyk – o rolniczej rewolucji sprzed tysięcy lat, Yuval Noah Harari – o pułapce luksusu uprawiania roli, a także Sylwia Niemczyk – o XX-wiecznym innowatorze rolnictwa Normanie Borlaugu. I jeszcze Paweł Bietkowski w rozmowie z Marią Górz, który przekonuje, że nie ma lepszego sposobu na uprawę ziemi niż biodynamiczny.
Oprócz tego w numerze: Bolesław Leśmian i Zuzanna Ginczanka, Marek Raczkowski i Mieczysław Wasilewski, kosmos okiem Łukasza Kaniewskiego i Sławomir Mrożek okiem Idy Świerkockiej; Mikołaj Golachowski o ciotce ewolucji; filozofka Monika Rogowska-Stangret o błogosławionym wahaniu; Adam Aduszkiewicz o naturze ludzkiej i dzikiej naturze; prof. Jonathan Silvertown o poczuciu humoru.
Poza tym: wiersz jakby Jerzego Kerna, ale jednak Grzegorza Uzdańskiego, a także obraz Rafaela Santi odkryty na nowo przez Macieja Kaczyńskiego. Rysowane ludziki, cytaty ludzi wielkich i psa Fafika oraz, rzecz jasna (bo jakżeby inaczej!), krzyżówka.
Numer aktualny przez cały 2025 rok! Pierwsze roczne wydanie „Przekroju” kupisz tutaj.
Czytaj również:
