Ucieczka od Realnego i powrót Realnego to yin i yang współczesnej kultury, jej wdech i wydech, przypływ i odpływ. Żywioł niematerialnego, nieważkiego, cyfrowego wygrywa z tym, co materialne, namacalne, analogowe.
Wkrótce jednak Realne powraca jeszcze silniejsze – na fali nostalgii lub jako złowrogie memento. Płyty CD zostają wyparte przez pliki MP3, a te rozpływają się w powodzi serwisów streamingowych. I wtedy popularnością zaczynają się cieszyć płyty winylowe – powstają sklepy dla koneserów, wychodzą edycje kolekcjonerskie.
Nie zawsze jednak powrót Realnego przybiera tak łagodną formę. Czasem wypierana materialność powraca w sposób tragiczny albo rozczarowujący.