Na jagody Na jagody
i
ilustracja: Igor Kubik
Doznania

Na jagody

Maria Konopnicka
Czyta się 8 minut

Tuż nad Bugiem, z lewej strony,
Stoi wielki bór zielony.
Noc go kryje skrzydłem kruczem,
Świt otwiera srebrnym kluczem,
A zachodu łuna złota
Zatrzaskuje jasne wrota.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Nikt wam tego nie opowie,
Moje panie i panowie,
Jakie tam ogromne drzewa,
Ile ptaszyn na nich śpiewa,

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Jakie kwiatków cudne rody,
Jakie modre w strugach wody,
Jak dąb w szumach z wichrem gada,
Jakie bajki opowiada!

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Mało komu tam się uda
Napatrzyć się na te cuda,
Mało kto w wieczornej ciszy
Tę borową baśń usłyszy,
Mało kogo bór przypuści
Do tajemnych swych czeluści,
Gdzie się kryją jego dziwy:
Świat jak z bajki – a prawdziwy!
Długo na to czekać trzeba,
Aż się wicher ukoleba,
Aż drożyny mech wygładzi,
Aż nas dzięcioł poprowadzi,
Aż się w dziuplach pośpią sowy,
Aż zadrzemie dziad borowy,
Aż obeschną w trawach rosy,
Aż utkają dywan wrzosy.
Wtedy – niech się co chce dzieje,
Dalej, dzieci! Idźmy w knieje!
Żeby tylko, chowaj Boże,
Nie napotkać gdzie ślimaka…
Jak nic drogę zajść nam może,
A to straszny zawadiaka!

Informacja

Z ostatniej chwili! To druga z Twoich pięciu treści dostępnych bezpłatnie w tym miesiącu. Słuchaj i czytaj bez ograniczeń – zapraszamy do prenumeraty cyfrowej!

Subskrybuj

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Płaszcz zwinięty ma na grzbiecie,
Różki stawia na widecie.
Wali tego cała rota:
– Raz, dwa, trzy, i marsz, piechota!

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

A nad nimi lecą osy,
Grają, trąbią wniebogłosy,
Aż się echa w boru gonią…
Nie zaczepiaj, bo pod bronią!
Zaraz brzęk się ozwie krótki,
Do ataku brzęk pobudki,
Zaraz idą na bagnety…
Utnie która? – Gwałtu, rety!

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

A tam siedzi we fortecy
Pająk, co ma krzyż przez plecy
I krzyżakiem się nazywa:
Bestia sroga a złośliwa!

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Myślisz – nic, a tu zasadzka:
Jak nie chwyci cię znienacka,
Jak nie zwiąże w łyka, w sznury,
To nie poznasz własnej skóry.
I choć nic cię nie zaboli,
Wziętyś, bratku, do niewoli!
Co krok strachy, co krok trwogi…
Z wojskiem ciągną marudery
Gąsienice w poprzek drogi;
A od głównej gdzieś kwatery
Adiutanty złotem świecą,
Na motylich skrzydłach lecą,
Aż im z czubów idzie para:
– Lewo w tył, i – naprzód, wiara!

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Zanim dojdziem, zanim staniem
Pod borowych szumów graniem,
Nim na roścież się otworzy
Świat borowy, nasz, a boży,
Posłuchajcie, jak w poranek
Na czernice, na jagody
Szedł do boru mały Janek,
Jakie w boru miał przygody.
Ledwo ranne słonko wstało,
Patrzcie tylko, już jest w lesie!
Między sosny idzie śmiało,
Dwie krobeczki w ręku niesie;
Kapelusik wziął czerwony,
Żeby go się bały wrony,
A choć serce mu kołata,
Nic nie pyta! Kawał chwata!
– Na bok, tarnie i wikliny!
Dziś są Mamy imieniny:
Niespodziankę Mamie zrobię,
Jagód zbiorę w krobki obie,
Leśna rosa je obmyje,
Paprociany liść nakryje.
Ciszkiem, chyłkiem po polanie
Wrócę, zanim Mama wstanie,
No, i będzie niespodzianka:
Dar od boru i od Janka!

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

A czy jakie zamówienie?…
Szuka Janek, co ma siły,
A tu – żeby na nasienie!
Tak jagódki się pokryły.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Szuka w prawo, szuka w lewo,
Między brzozy, między sosny,
Wreszcie tam, gdzie ścięte drzewo,
Siadł zmęczony i żałosny.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Na płacz mu się zbiera prawie…
Wtem, gdzie szara ziemi grudka,
Tuż przed sobą ujrzy w trawie
Brodatego Krasnoludka.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Krasnoludek, wszakże wiecie,
To najmniejszy człeczek w świecie,
I nie straszny ani trocha,
A nad wszystko dzieci kocha!
Krasnoludek różny bywa:
Jeden Polny – ode żniwa,
Drugi Pszczelny, rządzi ulem,
Ten był – Jagodowym królem

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Jagodowy król po borze
Jak po własnym chodzi dworze,
Mech mu leśny łoże ściele,
Z wilg i drozdów ma kapelę,
Gdzie bądź stąpi – kwiaty, zioła
Pochylają wonne czoła,
A w największą nawet ciszę
Trzcina przed nim się kołysze

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Jagodowy król – pan z pana!
Szata na nim cudnie tkana,
Korony zaś nie używa,
Bo za duża jest i krzywa.
Lecz i bez niej w jednej chwili
Obaj z Jankiem się zmówili.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Król zaświstał w orzech pusty.
Wnet szastnęło między chrusty
– Król ma służbę znakomitą,
Wiewióreczki z rudą kitą –
I w skok chyże jego posły
Obie krobki w bór poniosły.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

– To i my idźmy za niemi! –
Rzekł do Janka król łaskawie.
Idą, a tu czerń na ziemi:
Wielkie mrówki pełzną w trawie…
Ledwie przeszły, pająk srogi
Kosmatymi stąpa nogi…

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Zatrwożył się nasz chłopczyna.
– Nic się nie bój! – król mu powie.
– Włos nie spadnie ci na głowie!
To jest dobry starowina,
Pierwszy tkacz mojego dworu,
Od sajety i bisioru.
Ten pas, spojrzyj, srebrno-złoty,
Jego właśnie jest roboty…
To zaś moje pracowniki
Stawią mosty i chodniki.
Krocie tego mamy, krocie!

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

A wtem cień ich objął chłodem,
Weszli w gąszcz, między paprocie,
Jaś za królem, a król przodem.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Idą, aż tu nowe dziwy!
Krzyknął Janek, podniósł głowy:
Jako w sadzie stoją śliwy,
Tak tu gaj był jagodowy.
A jagody wszędzie wiszą,
Na szypułkach się kołyszą.
A tak każda pełna soku,
Że się prawie czerni w oku.
Zapatrzył się nasz chłopczyna,
A król podparł boki oba:
– Tu się państwo me zaczyna:
Jakże waści się podoba?…
I pod wąsem się uśmiecha,
A miał wąsy jako strzecha.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

A wtem nagle się ukaże
Dwór królewski. Jak wspaniały!
Dach go kryje srebrnobiały,
Ślimak trzyma przed nim straże,

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

A żywiczna cienka ściana
Świeci słońcem wyzłacana.
Przede dworem, jak się godzi,
Królewicze stoją młodzi

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

I witają pięknie gościa
Oraz ojca Jegomościa.
A na każdym kubrak siny,
Jakby z czarnej jagodziny,
Jasne oczy zmyte rosą,
Krągłe mycki, nogi boso.
Macie w całej tu postaci
Jagodowych siedmiu braci.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Król nie wyrzekł ani słowa,
Tylko w róg zatrąbił złoty
I wnet dziatwa Jagodowa
Porwała się do roboty.
Co tam krzyku! Co tam śmiechu!
Co zabawy i pośpiechu!
Na krzewiny, na łodygi
Pną się, lezą na wyścigi,
Na wyścigi, na wyprzody
Najpiękniejsze rwą jagody.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

I tak prawie w jednej chwili
Całą krobkę napełnili,
Którą wiewióreczki–posły
W skok po czubach drzew przyniosły.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

– Popłyniemy teraz dalej,
Gdzie borówek jest kraina! –
Królewicze rzekną mali.
W imię Ojca, Ducha, Syna,
Chlust na wodę! Szust po fali!
Tęga łódka – drzewna kora,
Setny żagiel – liść z jawora…
Nie potrzeba nam i wiosła,
Sama struga będzie niosła,

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Nie potrzeba i sternika,
Powiedzie nas kaczka dzika!
Szumią trzciny, tataraki,
Modra ważka cicho leci…
Pyta żabka: – Kto tam taki?
– Jagodowe płyną dzieci!

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Poza strugą, poza wodą
Jazda wierzchem przez burzany!
Cztery konie z stajni wiodą,
Każdy rumak zawołany.
Dosiadają oklep grzbieta
I – hop cwałem!… Heta! Heta!

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Na bok trawy i paprocie,
Bo stratujem wszystko w locie!
Umykajcie, tarnie, głogi,
Jaszczureczki, na bok z drogi!
Leci tętent przez pustosze,
Aż się echo niesie w ciszy…
Pędzą! Któż by odgadł, proszę,
Że wierzchowce – leśne myszy?
Co to jeszcze z tego będzie!
W Janku aż się śmieje dusza,
Ledwie że nie zgubił w pędzie
Czerwonego kapelusza.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

A wtem – prrr! – zakrzykną społem
I wstrzymują konie rącze.
Patrzą – siedzą panny kołem
(Powój się nad nimi plącze).

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Każda białą sukieneczkę
I czerwoną ma czapeczkę,
Każda warkoczyki złote,
Każda w ręku ma robotę
I to samo pilnie czyni,
Co i pani Ochmistrzyni.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Szastną chłopcy ukłon żwawo,
Oczy w lewo, nosy w prawo,
Jak przystoi dla honoru
Młodzi wychowanej w boru.
A najstarszy śmiało powie:
– Prezentuję was, panowie:
To jest gość nasz, mały Janek,
To – pięć panien Borówczanek.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

I od słowa wnet do słowa
Potoczyła się rozmowa!
– Jako panny są sierotki
Na opiece swojej ciotki,
Imci pani Borówczyny;
Jakie w boru są nowiny,
Jak się czyżyk czubi z żoną,
Jak jastrzębia powieszono,
Co wybierał drozdom dzieci,
Jakie dudek stroi psoty,
Jak tu miesiąc nocą świeci,
Jako pannom promień złoty
Powyzłacał nocą włosy,
Jak się myją w kroplach rosy,
Jak im brzózki suknie tkały,
Srebrnej kory dodawały,
Jak pończoszki te zielone
Na igliwiu są robione,
Jak biedronki mód nie znają
I w kropeczki suknie mają,
Jako jednej pannie Basia,
Drugiej Julka, trzeciej Kasia,
Czwartej Zosia, piątej Hania,
Jak je słowik uczy grania…
Wtem kiwnęły wszystkie główki,
Piękny dyg – i frr… w borówki.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Nie minęła jeszcze chwila
Na zegarku u motyla,
Nakręconym jak należy,
Podług złotej słońca wieży,
Kiedy panny już zebrały
Słodkich jagód koszyk cały.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Wnet dla pani Borówczyny
Niosą hamak z pajęczyny
I związawszy u lebiody
Nuż kołysać się w zawody!
Jak zabawa, to zabawa!
Choć kto spadnie, miękka trawa.
Jagodowi królewicze
Poszli z piasku kręcić bicze,
Hania gospodarzy z ciotką,
Pcha co siły hamak Basia.
A zaś Julka, Zosia, Kasia
Przyśpiewują piosnkę słodką.
Wtem ich ciotki głos doleci:
– Panny! Panny!… Dzieci! Dzieci!
Pójdźcie podjeść, czym bór darzy,
Hania dzisiaj gospodarzy!
Biegną; każdy się sadowi,
Idzie Hania z ciemną rzęsą.
Królewicze Jagodowi
Jedzą, aż się uszy trzęsą…

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Imci pani Borówczyna
Niesie półmich wprost z komina,
Przy niej służba nieustanna:
To ta panna, to ta panna…
Śmiech i wrzawa! Lecą głosy:
– A sio, osy! A sio, bąki!
A już trawy pełne rosy,
Już liliowe dzwonią dzwonki…
Zza gór kędyś i zza morza
Wieczorowa idzie zorza.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Więc się chłopcy porwą z ziemi:
– Dziękujemy za gościnę! –
Nożętami – szast – bosemi,
I wio, na wóz – na drabinę!
Parskną konie, zarżą sobie
(Garniec owsa miały w żłobie)
I wyciągną kłus tak tęgi,
Aż lejc trzeszczy i popręgi!

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Jakby z wiatrem pędzi bryka…
Janek trzyma się koszyka,
Inni, jako który może,
W drabkach stoją na rozworze.
Jeszcze nie zabłysły gwiazdy,
Jeszcze zachód gra nad borem,
Kiedy z tej szalonej jazdy
Przed królewskim wytchli dworem.
Król im przeciw wyszedł stary,
Miły uśmiech lśni z oblicza.
– A prr… gniady! A prr… kary!
Ognia z pakuł! Pif, paf z bicza!

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Przecknął Janek na trzask bata:
– Co to było? Jak to było?
Znikła króla srebrna chata…
Czyżby mu się tylko śniło?
Czyżby przespał tyle czasu
Na sosnowym pniu wśród lasu?
– Gdzież tam! Wszakże jakby żywą
Widzi króla brodę siwą,
Królewicze na bosaka,
Hanię, co ma z róż buziaka,
Cztery konie, wóz w drabiny,
Czepiec pani Borówczyny,
Słyszy śmiechy i okrzyki,
Słyszy nawet turkot bryki!
A tu wkoło nic – ni śladu…
Przypomina Janek sobie…
Dziwy, dziwy mu się roją,
Ani sposób dojść do ładu…
A wtem spojrzy – krobki obie
Pełne jagód przy nim stoją.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Wrócił, cicho stanął w progu.
Mama śpi? – To chwała Bogu!
Złotych jaskrów narwał w dzbanek,
Kwieciem potrząsł obrus biały.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

A tuż obok filiżanek
Dwie krobeczki jagód stały.
Zaś napisał na arkuszu:
„Mojej Mamie zdrowia życzę!”
Nad tym, pełen animuszu,
Wymalował królewicze,
A zaś niżej, jak róż wianek
Dał pięć panien Borówczanek.

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Jak się mama ucieszyła,
Jak wyborna kawa była,
Jak jagody zaraz dano
Z miałkim cukrem i śmietaną,
Jak się wszyscy – starzy, mali,
Królewiczom dziwowali.
Jak dom cały, kręcąc głową,
Stał przed panien tych obrazem,
O tym chyba książkę nową
Napiszę wam innym razem!

ilustracja: Igor Kubik
ilustracja: Igor Kubik

Przedruk za portalem Wolne Lektury: M. Konopnicka, Na jagody, wyd. Siedmioróg, Wrocław 1995.

Czytaj również:

Z kobiałką do własnego ogrodu Z kobiałką do własnego ogrodu
i
zdjęcie: Vladimir Vinogradov/Unsplash
Dobra strawa

Z kobiałką do własnego ogrodu

Łukasz Nowacki

Permakulturowy jagodnik to przydomowa apteka i owoce, dzięki którym wyczarujesz kulinarne arcydzieła.

Borówka, pijanica, łochynia, brusznica, klukwa, jagoda kamczacka, niebieskie skarby… Tak potocznie nazywa się owoce kilku bardzo ciekawych krzewów. Przepadamy za nimi wszyscy ze względu na obłędny smak, cenimy je za wysoką zawartość przeciwutleniaczy i kochamy – oczywiście – za to, że barwią język na fioletowo. Jagody, bo o nich mowa, są zdecydowanymi faworytkami pośród owoców dostępnych latem.

Czytaj dalej