Czas: trzy kwietniowe dni w 1941 r. Miejsce: Belgrad, elitarna sceneria hotelu Majestic, wytwornych ulic i Teatru Narodowego, w którym odbywa się specjalny spektakl Jeziora łabędziego. Na scenie tancerze od Diagilewa, na widowni pierwszy garnitur polityków Jugosławii, międzynarodowi dyplomaci oraz kwiat wywiadów: niemieckiego, brytyjskiego, radzieckiego, tureckiego, włoskiego… W kuluarach i lożach wymienia się spojrzenia, krótkie i z pozoru zdawkowe zdania, a przede wszystkim: informacje i dezinformacje. Vincent V. Severski – emerytowany agent i znakomity pisarz – powtarza, że w pracy agentów to nie pistolety i sztylety są głównym orężem – informacja to najpotężniejsza broń. I każdy dobrze wyszkolony pracownik wywiadu wie, że od informacji, które posiada, może zależeć życie wielu ludzi.

Wtedy w Belgradzie ważyły się losy wielu, a dokładniej: milionów żołnierzy radzieckich. Skomplikowana gra umysłowa i psychologiczna, jaką Severski stara się z największą wiarygodnością odtworzyć w powieści Christine, toczy się o to, by wyprowadzić Hitlera z równowagi. Zwrócić jego uwagę na choćby kilka tygodni, sprowokować go do ataku na Jugosławię i związać tam jego siły bojowe, by opóźnić – oczywisty już dla wielu – atak na ZSRR. Aby zadanie się powiodło, musi dojść do historycznego porozumienia dwóch, dotąd zwalczających się wywiadów – radzieckiego i brytyjskiego. To mało znany epizod II wojny światowej, ale wydarzył się i spowodował, że Niemcy uderzyły na Związek Radziecki dopiero w czerwcu – za późno, dzięki czemu nie ugrzęźli, jak niegdyś Napoleon, w stalowym uścisku radzieckiej zimy.

Te trzy dni, w jeszcze niezniszczonym i pięknym Belgradzie, stanowią tło jednego z ważnych epizodów w karierze Krystyny Skarbek – polskiej Żydówki i hrabianki, miłośniczki jazdy konnej i nart, władającej językiem francuskim i męskimi umysłami – zwerbowanej przez brytyjskie SOE, służbę powołaną do pracy dywersyjnej wśród Niemców. Czy Skarbek była także pracownicą brytyjskiego wywiadu MI6 – nie wiadomo, ale jest to prawdopodobne. Epizod bałkański w jej międzynarodowym losie (pracowała także na Węgrzech, w Palestynie, Egipcie…) Severski uważa za kluczowy, katapultujący ją do pracy w wysokich sferach społecznych i kręgach polityki międzynarodowej, gdzie angażuje się szpiegów o wyjątkowych umiejętnościach. Książka pozwala sobie wyobrazić, na czym polegały. Krystyna Skarbek, według przybranej legendy Christine Granville, a dla niemieckiego wywiadu Kristin, znakomicie rozgrywa swoje relacje z mężczyznami pracującymi dla obcych sił. Uwodzi, gra, hipnotyzuje, jednocześnie panując nad emocjami i nie pozwalając się zdekonspirować. Jej zadanie w arcyskomplikowanej układance zabiegów i manipulacji kilku wywiadów grających przeciwko sobie może wydawać się niewielkie – ostatecznie rolą Christine jest „jedynie“ doprowadzenie do spotkania pewnego Brytyjczyka z pewnym Niemcem, by mogli przekazać sobie informacje. Ale to niepozorne zdarzenie ma kluczowe znaczenie dla powodzenia skomplikowanej operacji.

Severski nie zajmuje się całą biografią Christine Granville, nie rozpisuje szerokiego fresku, zamiast tego dostajemy fragment jej losu w postaci fabuły o wysokim prawdopodobieństwie. Lektura tej książki, napisanej lekko, zgodnie z prawidłami gatunku skupionej na intensywnej i poganianej przez czas akcji, która zagęszcza się z każdą stroną, sprawia dużo intelektualnej frajdy, ale stwarza ryzyko przeoczenia. Dla zbudowania takiego literackiego zmyślenia potrzebne są tony wiedzy, wywiadów, przerzuconych akt – ostatecznie Severski pisze przecież o kobiecie z mgły, agentce otoczonej milionem niesamowitych, nieraz absurdalnych i pomniejszających ją legend. O kobiecie, o której niemal niczego nie wiadomo na pewno. Prawda pozostaje ukryta w archiwach brytyjskich, nieodtajnionych. W zbieraniu informacji o Skarbek pisarzowi pomagał inny specjalista – Piotr Niemczyk, niegdyś twórca Urzędu Ochrony Państwa i ekspert białego wywiadu. Obaj nagłowili się, by maksymalnie uprawdopodobnić zdarzenia okryte szczelną tajemnicą.

Severski pokazuje kobietę w sytuacji granicznej, na którą (dosłownie!) napierają wielkie siły historii. Polską patriotkę, która decyduje się na pracę dla Churchilla, ale musi jednocześnie prowadzić inteligentną grę z Niemcami, bo w Warszawie pozostała jej matka, która żyje poza gettem, wierząc, że jako arystokratce nic jej się nie stanie. Autor stawia tezę, że hrabina Goldfeder była przez lata zakładniczką Gestapo. Nie pozwoliła wywieźć się z Polski, mimo kilku prób córki. Zginęła na Pawiaku. Życie prywatne zazębia się z profesjonalnym: Skarbek utrzymuje relacje z kilkoma mężczyznami, z tymi, których uwodzi w celach zawodowych, ale też z Andrzejem Kowerskim, bohaterem wywiadu i polskiego podziemia, z którym łączyło ją chyba najwięcej. Zostali pochowani w jednym londyńskim grobie.

Krystyna aka Christine, aka Kristin lawiruje, gra, manipuluje, godząc wodę z ogniem. Pole jej osobistego manewru jest ograniczone. Jej rola jako agentki – istotna, ale wpisana w zawsze grupowy i szerszy plan. Momenty satysfakcji – znikome.

Severski tworzy w powieści drugą kobiecą postać, rodzaj alter ego Skarbek, by móc opowiedzieć o cieniach wywiadowczej pracy pań. Olga, agentka radziecka, ryzykuje swym ciałem, życiem i poczuciem godności, by uwikłać niemieckiego oficera we współpracę z ZSRR. Jedyne, o co może poprosić przełożonych, to bycie świadkiem momentu, w którym prawda odsłoni się przed Niemcem. Jego upokorzenie będzie niewielką nagrodą za jej sińce i poświęcenia.

Zakończenie powieści o bałkańskiej akcji Christine Granville jest otwarte. A cała książka napisana została obrazami, wydaje się więc świetnym materiałem do kontynuacji i filmowych adaptacji. Severski mawia, że Krystyna Skarbek narodziła się dopiero w 1952 r., a więc wtedy, gdy została zasztyletowana. Wcześniej nic o niej nie wiedziano i nikt się nią nie interesował. Dopiero po śmierci wybuchł gejzer z legendami. Być może tylko literatura i fabularny talent pisarski mogą wystawić adekwatny pomnik niezwykłej kobiecie i agentce, która kończyła życie, ścieląc łóżka, sprzedając w Harrodsie i kelnerując na liniowcach pływających do Nowej Zelandii.

Severski wie, że za adrenalinę pracy wywiadowczej kobiety płacą wysoką cenę – wypalenia i nieumiejętności zwykłego życia. W Christine pokazał nam Skarbek na szczycie, w najjaśniejszym momencie jej losu.