To i owo – 4/2023 To i owo – 4/2023
Rozmaitości

To i owo – 4/2023

Ida Świerkocka, Łukasz Kaniewski
Czyta się 2 minuty

W większości języków europejskich – również w polskim – nazwa koloru różowego nawiązuje do łacińskiego słowa rosa oznaczającego kwiat róży.

*

W większości języków europejskich funkcjonuje też przysłowie o róży i kolcach. Po czesku brzmi ono: Není růže bez trní.

*

Jak twierdzą niektórzy, róża ma kolce, by pokazywać światu, że nikt nie jest idealny. Według przyrodników jednak ma je raczej po to, aby udowadniać zwierzętom, że jest niejadalna.

*

Europa przeznacza niecałe 5% pól uprawnych na rośliny niejadalne. Do grupy tej należą m.in. konopie, a także wszelkie kwiaty ozdobne, np. peonie, tulipany oraz – oczywiście – róże.

Informacja

Z ostatniej chwili! To pierwsza z Twoich pięciu treści dostępnych bezpłatnie w tym miesiącu. Słuchaj i czytaj bez ograniczeń – zapraszamy do prenumeraty cyfrowej!

Subskrybuj

*

Pierwszym lekarzem, który użył konopi (zmieszanych z winem) jako środka znieczulającego przed operacją, był chiński medyk z II w. n.e. Hua Tuo. Propagował on również gimnastykę jako sposób na zapobieganie chorobom.

*

Urodzona w 1925 r. Johanna Quaas w 2012 r. została wpisana do Księgi rekordów Guinnessa jako najstarsza na świecie aktywna gimnastyczka wyczynowa. Obecnie, w 2023 r., Niemka wciąż ćwiczy.

*

W 1925 r. Nowy Jork wyprzedził Londyn pod względem liczby mieszkańców, stając się najludniejszym miastem świata.

*

Najbardziej zaludnionym miastem świata jest dziś stolica Japonii. W aglomeracji tokijskiej mieszka blisko 37,5 mln ludzi. Niemal dokładnie tyle samo co w całej Polsce.

*

Na każdych 23 mieszkańców Tokio przypada jeden automat do sprzedaży. W maszynach tych można kupić m.in. przekąski, burgery, napoje, sake, zupy, kwiaty, krawaty, podkoszulki, maski, maseczki, ryż, chleb w puszce, bulion rybny, baterie, zabawki, niespodzianki, błogosławieństwa i owady.

*

Na początku 2023 r. Komisja Europejska wydała zgodę na wprowadzenie na rynek europejski mąki ze świerszczy oraz różnego rodzaju produktów na jej bazie. Już w marcu rząd Włoch zakazał używania mąki z owadów do przygotowywania dań typowych dla kuchni tego kraju, takich jak makaron i pizza.

*

We Włoszech rozróżnia się ponad 300 typów makaronu, m.in. wielkie kwadratowe lasagne, od którego wywodzą się ukraińskie i polskie maleńkie kwadratowe kluski – łazanki.

*

Jedna taka smaczna kluseczka (albo jeden taki smaczny kluseczek) to „ten łazanek” lub „ta łazanka”: w języku polskim obie formy – męska i żeńska – są poprawne. Podobnie rzecz się ma z „żelką” i „żelkiem”.

*

Słodycze zwane żelkami wynalazł w roku 1864 mieszkający w Wielkiej Brytanii austriacki imigrant o nazwisku (prawdopodobnie) Steinbeck. Pierwsze takie łakocie – produkowane zresztą do dziś – miały kształt bobasów i nosiły nazwę „niechciane dzieci” (unclaimed babies), nawiązującą do powszechnego wówczas problemu porzucania niemowląt przez rodziców, którzy nie mieli szans zapewnić potomstwu utrzymania.

*

Ronald Reagan sięgał po jelly beans (amerykański twardszy odpowiednik żelków), aby pozbyć się uzależnienia od nikotyny, a kiedy został prezydentem, trzymał je ponoć – w słynnych dużych słoikach – w każdym pokoju w Białym Domu.

*

Waszyngton, gdzie znajduje się Biały Dom, to jedno z najmocniej dotkniętych biedą miast USA – około 23% dzieci wychowuje się tam w gospodarstwach domowych o dochodach poniżej granicy ubóstwa.

*

Roczny budżet zdrowotny Etiopii, kraju liczącego 120 mln mieszkańców, stanowi zaledwie 1% majątku amerykańskiego przedsiębiorcy Jeffa Bezosa.

*

W Etiopii, Erytrei, Somalii i Sudanie rośnie róża abisyńska, jedyny gatunek róży naturalnie występujący w Afryce. Jej owoce stanowią ulubiony przysmak dzieci; dorośli sięgają po nie w okresach głodu.

Czytaj również:

Kolor zmiany Kolor zmiany
i
Paul Gauguin, „Jeźdźcy na plaży” (fragment), 1902 r., Stavros Niarchos Collection, Grecja; zdjęcie: domena publiczna
Doznania

Kolor zmiany

Karol Sienkiewicz

Już przed wiekami był ulubieńcem arystokracji i symbolem luksusu. Wszystko wskazuje na to, że dziś jego przyszłość również rysuje się różowo.

Gdy w 1904 r. Pablo Picasso zmienił paletę z niebieskiej na różową, był młodym i wrażliwym artystą. Błękity służyły mu do ukazania biedy, samotności i smutku. W ciągu dwóch lat, które nastąpiły po okresie niebieskiej melancholii, w jego obrazach pojawiły się radośniejsze motywy.

Czytaj dalej