Zeszyt III „Krzyżówki i łamigłówki PRZEKROJU”
Zamów online
Artystka o wielu twarzach Artystka o wielu twarzach
i
Nadia Léger, „Autoportret”, 1941 r.; zdjęcie: dzięki uprzejmości Comité Léger
Opowieści

Artystka o wielu twarzach

Libera wybiera, czyli subiektywny poczet polskich artystów
Zbigniew Libera
Czyta się 8 minut
Zbigniew Libera:
Rocznik 1959. Jeden z najważniejszych polskich współczesnych artystów. Twórca instalacji, obiektów, fotografii, filmów, prekursor sztuki krytycznej. Autor takich prac, jak „Lego. Obóz koncentracyjny”, „Pozytywy”, „Urządzenia korekcyjne”, „Jak tresuje się dziewczynki”, „Obrzędy intymne”.

Czy słyszeliście o Wandzie Chodasiewicz albo Nadii Léger? A może o pani Grabowskiej, Bauquier lub Petrovej? Wszystkie te nazwiska nosiła jedna malarka, którą dziś mało kto pamięta.

Bohaterkę dzisiejszego felietonu przez całe życie prześladował problem tożsamości. Była Polką, Rosjanką, obywatelką Francji i wreszcie Białorusinką. Trzykrotnie wychodziła za mąż i używała co najmniej pięciu różnych nazwisk. Zmieniała także imiona – była Wandą, Nadzieją, a w końcu Nadią. Jako artystka uprawiała zupełnie różne, czasami przeciwstawne sobie style malarstwa. Mimo to odegrała istotną rolę w historii polskiej sztuki.

Wandeczka – uczennica Strzemińskiego

Urodziła się jako Wanda Chodasiewiczówna 23 września 1904 r. w folwarku Osieciszcze (obecnie w granicach Białorusi). Kształciła się w Aleksandryjskim Instytucie Szlachetnych Dam w Tambowie oraz w miejscowym Państwowym Gimnazjum Żeńskim, aby w roku 1918 rozpocząć naukę rysunku i malarstwa na kursach wieczorowych w Pałacu Sztuk w Belowie. Wreszcie około roku 1920 wyjechała do Smoleńska, gdzie kontynuowała naukę w IZO-studio – pracowni artystycznej działającej przy tamtejszym Gubernialnym Wydziale Oświaty. Studio to stanowiło w istocie filię założonego przez Kazimierza Malewicza w lutym 1920 r. ugrupowania UNOWIS (Krzewiciele

Informacja

Twoja pula treści dostępnych bezpłatnie w tym miesiącu już się skończyła. Nie martw się! Słuchaj i czytaj bez ograniczeń – zapraszamy do prenumeraty cyfrowej, dzięki której będziesz mieć dostęp do wszystkich treści na przekroj.org. Jeśli masz już aktywną prenumeratę cyfrową, zaloguj się, by kontynuować.

Subskrybuj
Zbigniew Libera:
Rocznik 1959. Jeden z najważniejszych polskich współczesnych artystów. Twórca instalacji, obiektów, fotografii, filmów, prekursor sztuki krytycznej. Autor takich prac, jak „Lego. Obóz koncentracyjny”, „Pozytywy”, „Urządzenia korekcyjne”, „Jak tresuje się dziewczynki”, „Obrzędy intymne”.
Data publikacji: 17.09.2021
Artykuł z numeru: Jesień 2021

Czytaj również:

Jerzy Bereś: przemożna wola bycia niepodległym
Sztuka + Opowieści
Przemyślenia

Jerzy Bereś: przemożna wola bycia niepodległym

Nie chciał być jak inni. W poszukiwaniu własnej drogi zaczął od zera, od surowego drewna. Jego manifestacje artystyczne i oryginalne obiekty sztuki budziły niepokój władz PRL-u.
Zbigniew Libera
Van Gogh spod Czortkowa
Sztuka + Opowieści
Opowieści

Van Gogh spod Czortkowa

Krytycy od razu dostrzegli talent Leopolda Lewickiego. Docenili nie tylko oryginalne płótna, lecz także groteskowe, stylizowane na twórczość dziecięcą grafiki.
Zbigniew Libera
Kruchość istnienia
Sztuka + Opowieści
Przemyślenia

Kruchość istnienia

Zasłynęła onirycznymi autoportretami ukazującymi ją w momencie metamorfozy. Francesca Woodman, jedna z najważniejszych fotografek XX w., o której trudno myśleć inaczej niż przez pryzmat przedwczesnej śmierci.
Julia Fiedorczuk
Marija Prymaczenko. Artystka współczesna
Sztuka + Opowieści
Przemyślenia

Marija Prymaczenko. Artystka współczesna

Jest najsłynniejszą ukraińską artystką. Malowała, rysowała, zdobiła ceramikę i haftowała. Jej wzory pojawiały się na znaczkach pocztowych i monetach. Marija Prymaczenko do dziś inspiruje artystów na całym świecie.
Kacha Szaniawska

Czytaj również:

Mela Muter Mela Muter
i
Mela Mutermilch, fotografia opublikowana w magazynie „Feminal” 25 czerwca 1911 r., domena publiczna
Opowieści

Mela Muter

Libera wybiera, czyli subiektywny poczet polskich artystów
Zbigniew Libera
Zbigniew Libera:
Rocznik 1959. Jeden z najważniejszych polskich współczesnych artystów. Twórca instalacji, obiektów, fotografii, filmów, prekursor sztuki krytycznej. Autor takich prac, jak „Lego. Obóz koncentracyjny”, „Pozytywy”, „Urządzenia korekcyjne”, „Jak tresuje się dziewczynki”, „Obrzędy intymne”.

Słyszeliście o Meli Muter? Przed Wami historia polsko-­żydowskiej malarki tworzącej w czasach historycznie trudnych. Studiowała sztukę w akademiach i pod czujnym okiem autorytetów, romansowała ze Staffem i Rilkem, a umierała­ ­w osamotnieniu.

Maria Melania Klingsland, znana później w świecie sztuki jako Mela Muter, urodziła się 26 kwietnia 1876 r. w warszawskiej kamienicy przy ulicy Leszno 28, mieszkania 12. Była drugim spośród pięciorga dzieci Fabiana Klingslanda i Zuzanny z domu Feigenblatt. Rodzice Melanii należeli do grupy bardziej zamożnych Żydów, na co wskazuje chociażby lokalizacja ich domu po południowej stronie ulicy Leszno, nazywanej wówczas „Alejami Ujazdowskimi dzielnicy żydowskiej”. Urodzony w roku 1838 Fabian Klings­land był właścicielem domu handlowo-spedycyjnego położonego w samym centrum miasta przy ulicy Marszałkowskiej 129. Młodsza od niego o dziewięć lat matka Meli pochodziła ze sławnego rabinacko-kapłańskiego rodu Muszkatów. Klingslandowie mówili w domu po polsku, wspierali też polskie zrywy niepodległościowe. Fabian starał się być mecenasem młodych literatów, w jego domu bywali m.in. Władysław Reymont i Jan Kasprowicz. Pojawiał się również Leopold Staff, który w późniejszych latach odegrał ważną rolę w życiu Meli.

Czytaj dalej