Kalendarz „Przekroju” na 2025
Zamów online
Artystka o wielu twarzach Artystka o wielu twarzach
i
Nadia Léger, „Autoportret”, 1941 r.; zdjęcie: dzięki uprzejmości Comité Léger
Opowieści

Artystka o wielu twarzach

Libera wybiera, czyli subiektywny poczet polskich artystów
Zbigniew Libera
Czyta się 8 minut
Zbigniew Libera:
Rocznik 1959. Jeden z najważniejszych polskich współczesnych artystów. Twórca instalacji, obiektów, fotografii, filmów, prekursor sztuki krytycznej. Autor takich prac, jak „Lego. Obóz koncentracyjny”, „Pozytywy”, „Urządzenia korekcyjne”, „Jak tresuje się dziewczynki”, „Obrzędy intymne”.

Czy słyszeliście o Wandzie Chodasiewicz albo Nadii Léger? A może o pani Grabowskiej, Bauquier lub Petrovej? Wszystkie te nazwiska nosiła jedna malarka, którą dziś mało kto pamięta.

Bohaterkę dzisiejszego felietonu przez całe życie prześladował problem tożsamości. Była Polką, Rosjanką, obywatelką Francji i wreszcie Białorusinką. Trzykrotnie wychodziła za mąż i używała co najmniej pięciu różnych nazwisk. Zmieniała także imiona – była Wandą, Nadzieją, a w końcu Nadią. Jako artystka uprawiała zupełnie różne, czasami przeciwstawne sobie style malarstwa. Mimo to odegrała istotną rolę w historii polskiej sztuki.

Wandeczka – uczennica Strzemińskiego

Urodziła się jako Wanda Chodasiewiczówna 23 września 1904 r. w folwarku Osieciszcze (obecnie w granicach Białorusi). Kształciła się w Aleksandryjskim Instytucie Szlachetnych Dam w Tambowie oraz w miejscowym Państwowym Gimnazjum Żeńskim, aby w roku 1918 rozpocząć naukę rysunku i malarstwa na kursach wieczorowych w Pałacu Sztuk w Belowie. Wreszcie około roku 1920 wyjechała do Smoleńska, gdzie kontynuowała naukę w IZO-studio – pracowni artystycznej działającej przy tamtejszym Gubernialnym Wydziale Oświaty. Studio to stanowiło w istocie filię założonego przez Kazimierza Malewicza w lutym 1920 r. ugrupowania UNOWIS (Krzewiciele

Informacja

Twoja pula treści dostępnych bezpłatnie w tym miesiącu już się skończyła. Nie martw się! Słuchaj i czytaj bez ograniczeń – zapraszamy do prenumeraty cyfrowej, dzięki której będziesz mieć dostęp do wszystkich treści na przekroj.org. Jeśli masz już aktywną prenumeratę cyfrową, zaloguj się, by kontynuować.

Subskrybuj
Zbigniew Libera:
Rocznik 1959. Jeden z najważniejszych polskich współczesnych artystów. Twórca instalacji, obiektów, fotografii, filmów, prekursor sztuki krytycznej. Autor takich prac, jak „Lego. Obóz koncentracyjny”, „Pozytywy”, „Urządzenia korekcyjne”, „Jak tresuje się dziewczynki”, „Obrzędy intymne”.
Data publikacji: 17.09.2021
Artykuł z numeru: Jesień 2021

Czytaj również:

Mela Muter Mela Muter
i
Mela Mutermilch, fotografia opublikowana w magazynie „Feminal” 25 czerwca 1911 r., domena publiczna
Opowieści

Mela Muter

Libera wybiera, czyli subiektywny poczet polskich artystów
Zbigniew Libera
Zbigniew Libera:
Rocznik 1959. Jeden z najważniejszych polskich współczesnych artystów. Twórca instalacji, obiektów, fotografii, filmów, prekursor sztuki krytycznej. Autor takich prac, jak „Lego. Obóz koncentracyjny”, „Pozytywy”, „Urządzenia korekcyjne”, „Jak tresuje się dziewczynki”, „Obrzędy intymne”.

Słyszeliście o Meli Muter? Przed Wami historia polsko-­żydowskiej malarki tworzącej w czasach historycznie trudnych. Studiowała sztukę w akademiach i pod czujnym okiem autorytetów, romansowała ze Staffem i Rilkem, a umierała­ ­w osamotnieniu.

Maria Melania Klingsland, znana później w świecie sztuki jako Mela Muter, urodziła się 26 kwietnia 1876 r. w warszawskiej kamienicy przy ulicy Leszno 28, mieszkania 12. Była drugim spośród pięciorga dzieci Fabiana Klingslanda i Zuzanny z domu Feigenblatt. Rodzice Melanii należeli do grupy bardziej zamożnych Żydów, na co wskazuje chociażby lokalizacja ich domu po południowej stronie ulicy Leszno, nazywanej wówczas „Alejami Ujazdowskimi dzielnicy żydowskiej”. Urodzony w roku 1838 Fabian Klings­land był właścicielem domu handlowo-spedycyjnego położonego w samym centrum miasta przy ulicy Marszałkowskiej 129. Młodsza od niego o dziewięć lat matka Meli pochodziła ze sławnego rabinacko-kapłańskiego rodu Muszkatów. Klingslandowie mówili w domu po polsku, wspierali też polskie zrywy niepodległościowe. Fabian starał się być mecenasem młodych literatów, w jego domu bywali m.in. Władysław Reymont i Jan Kasprowicz. Pojawiał się również Leopold Staff, który w późniejszych latach odegrał ważną rolę w życiu Meli.

Czytaj dalej