Karali w Sparcie króla Archidama,
iż pojął sobie małego wzrostu żonę,
powiadając, iż będzie rodziła króle
małej postury, pikuliki…
(Petrycy – Etyka, 1618)
Pikulik = karzeł
***
Dałem dziś wstążkę już
mojej Lizetce
by ją przy swojej nosiła
huletce…
(„Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”, 1769)
Huletka = laska pasterska
***
Cztery rzeczy konieczne ma
mieć w sobie panna
żeby była wstydliwa,
skłonna i sudanna…
(„Monitor Warszawski”, 1764)
Sudanność = cudność, wymuskaność, trefność, nadobność
***
Filozofy i wszystkie uczone – ludzie bikami zowią…
(Starowolski Szymon – Reformacya obyczajów w Polsce, 1625)
Bik = wyrosły drągal, leżuch, próżniak, piecuch, ospalec
***
Kto złego ma kałauza, w drodze błądzi.
(Wacław Potocki – Argenida, 1728)
Kałauz = przewodnik
***
Gdy zastał żonę tylko w inderaku chodzącą po domu, bo na ten czas brzemienną była, uderzył ją o to…
(Bielski – Kronika polska, 1764)
Inderak = spódnica
***
Gnuśne serca w puchowym nie dyszą maclochu…
(Horacyusza Pieśni, 1773)
Macloch = dziura w czymś wydrążona
***
Kiedy trwała chapanka
między kartowniki
bił kinal z pancerolą tuzy
i wyżniki…
(„Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”)
Kinal = niżnik czerwienny albo żołędziowy
Pancerola = szóstka winna, gra w karty
***
Córkę królewską, na koniu,
a jeszcze bez siodła,
nieszczęśliwą, pogańska
haramza uwiodła…
(Potocki – Poczet herbów, 1696)
Haramza = gawiedź
***
Uwierzywszy poganie, że oblężeni dobrze jeszcze opatrzeni – poszli w dutepasy…
(Potocki – Poczet herbów, 1696)
Iść w dutepasy = zwątpić, zrezygnować
***
Choremu daj polewki, albo żemły z wodą, a z masłem…
(Marcin Siennik – Herbarzczyli zielnik)
Żemła = bułka pszenna
***
Odźwierny, odźwiernym,
żołnierz – żołnierzem,
koczot – koczotem niech będzie…
(Wacław Potocki– Jowialitates, 1747)
Koczot = rajfur
***
Kleopatrę Antoni szatą ozdabiał Izydy, czym się wyniosła niewiasta nabaży i boginią się zowie.
(Wojciech Chróściński– Job cierpiący, 1703)
Nabażyć się = napuszyć się
***
Chodził zawsze z jedną założką z sukna, dla okrycia żołądka, który dla srogości zimna i przez nagość jego, bardzo mu się był nadwątlił…
(K. Wysocki – Żywot św. Ignacego Loyoli)
Założka = zapora, osłona
***
Miasto to sam Neptun
Trójzębny wywiódł
spoiwszy ślepe w morzu
grzępy…
(Miaskowski – Rytmy)
Grzępa = drobne kamienie w wodzie
***
Co owych nastało dziwnych pontalików, feretów, smalcowanych łańcuszków, pstrych bieretków, a snadź już drudzy, nie tylko na głowie, ale i na nogach te pontały, a te ferety sobie przyprawują…
(Rej – Żywot Józefa)
Pontał = noszenie drogie dla ozdoby uszu albo szyi
Feret = sprzączka
***
Stała baszta wysoka, a na
wierzchu wydanym
miejsce, a smaczne miejsce
nawom ukneszanym…
(Jakub Żebrowski – Przeobrażenia Owidyuszowe, 1603)
Ukneszany = strudzony, zmordowany
***
Dziecko swawolne bojąc się
chabiny
gniewnemu ojcu czyni
przeprosiny…
(Wespazjan Kochowski)
Chabina = rózga, pręcik
***
Ryby rodzą w człowieku wozgrzywość…
(Marcin Siennik – Herbarzczyli zielnik, 1568)
Wozgrza = flegma
Tekst pochodzi z numeru 801/1960 r. (pisownia oryginalna), a możecie Państwo przeczytać go w naszym cyfrowym archiwum.
Czytaj również:
