W miarę jak coraz lepiej poznawano ziemskie lądy, co bardziej skorzy do zabawy kartografowie oraz świeżo upieczeni adepci tej sztuki postanowili wziąć się do rysowania nieco mniej oczywistych map, przedstawiających idee zamiast miejsc i służących do wytyczania tras podróży odbywanych przez serca i umysły.
Alegoryczne mapy istnieją od setek, może nawet tysięcy lat, lecz dopiero w XVIII i XIX stuleciu zyskały prawdziwą popularność. Wtedy też powstały najwspanialsze tego rodzaju dzieła ukazujące cienie i blaski miłości, zalotów oraz małżeństwa. Ów szczególny podgatunek alegorycznych map wywodzi się bodaj od Carte de Tendre (Mapy Miłości), której plan stworzyła Madeleine de Scudéry na użytek swojej powieści Clèlie (1654–1661). Rysownikiem Carte de Tendre był François Chauveau. Kierując się tą mapą, można popłynąć z Rzeką Zauroczenia albo na północ, ku miastu Tendre (Czułość), albo na południe, do Nowej Przyjaźni – Nouvelle Amitié. Trzeba jednak uniknąć różnych pułapek – np. kuszącej wyprawy nad Lac D’Indifference (Jezioro Obojętności) – i pokonać przeszkody.
Mapa na podstawie „Carte de Tendre” François Chauveau z 1654 r.; zdjęcie: domena publiczna
Z czasem powstało wiele wariacji na temat Carte de Tendre. Ich twórcy skupiali się początkowo na czystej miłości, wkrótce jednak wkradły się też bardziej śmiałe wątki. Zamiast kreślić wyłącznie mapy miłości i przyjaźni, skupiono się na małżeństwie, bynajmniej nie unikając towarzyszących mu zagadnień natury cielesnej. Na miano pierwszej mapy matrymonialnej zasługuje stworzona przez Thomasa Sayera Mapa szlaku biegnącego drogą miłości ku przystani małżeństwa opublikowana w 1748 r. Na wschód od Krainy Łotrów i na północ od Ziemi Pożądania odnajdziemy Hrabstwo Rogacza (leżące nad Zatoką Rogacza) i Pustynię Pantoflarzy. Stamtąd już blisko do groźnych Skał Zazdrości i Wiru Cudzołóstwa.
Mapa na podstawie „Mapy szlaku biegnącego drogą miłości ku przystani małżeństwa” Thomasa Sayera z 1748 r.; zdjęcie: domena publiczna
Ponad 20 lat później, w 1772 r. wybitna angielska poetka, eseistka i krytyczka literacka Anna Laetitia Barbauld opublikowała swoją wyśmienitą Nową mapę Krainy Małżeństwa, opracowaną na podstawie ostatnich pomiarów. Stanowiła ona dodatek do wiersza Panu Barbauldowi, z Mapą Krainy Małżeństwa. Poniższy opis pochodzi z fascynującego artykułu Kathryn Ready z 2016 r.:
„Nowa mapa Barbauld podkreśla nie tylko zmienne koleje losu zalotników, ale też negatywne skutki małżeństwa. Widzimy tam Krainę Małżeńską oraz Wyspy Rozwodowe otoczone Oceanem Miłości, a także mniejsze lądy, choćby Ziemię Oziębłą, wyspy Kokieterię i Cnotkę oraz Archipelag Urzeczenia na południowym zachodzie”.
Mapa na podstawie „Mapy Zjednoczonych Stanów Małżeńskich”: według pomiarów inż. Kupidyna, którego znajomość tego i sąsiednich państw upoważnia do tytułu wielkiego znawcy George’a Edwarda Moraya z 1909 r.; zdjęcie: domena publiczna
Wkrótce pojawiły się kolejne wariacje na ten temat i kolejne wyborne nazwy: Wyspa Rozwodu, Kraina Kawalerów, Ziemia Starych Panien, Góry Opóźnienia (zamieszkane przez prawników), Swarliwe Bagna i Port Dziewiczy (a także Świątynie Dziewictwa).
Mapa na podstawie „Otwartej krainy kobiecego serca” przedstawiającej jego wewnętrzne połączenia oraz ułatwienia i niebezpieczeństwa czyhające tam na podróżnych Anonimowej Damy z lat 30. XIX w.; zdjęcie: domena publiczna
Tłumaczył Jan Dzierzgowski
Mapy spolszczyli: Piotr Krawczyk, Monika Waraxa i Marcin Orliński
Artykuł został pierwotnie opublikowany przez „The Public Domain Review”, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0. Informacje o warunkach licencji na stronie https://publicdomainreview.org/legal/
Czytaj również:
