Zimowy „Przekrój”

W zimowym „Przekroju” publikujemy niedawno odkryte opowiadanie Stanisława Lema i rozmawiamy z Michaelem Pollanem. W tym numerze znajdą Państwo także opowiadania wigilijne, korespondencje z Islandii, Seszeli i sielskiej osady w Polsce, a także sporą porcję humoru.

3564 2019

Spis treści

W tym numerze

W tym numerze

W tym numerze

Gry i zabawy z ziemniakiem

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Gry i zabawy z ziemniakiem

Ziemniak czy kartofel?

Wszystko Będzie Dobrze

Agenda Katastrofisty 1/2019

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Agenda Katastrofisty 1/2019

… czyli wszystko może mieć straszne skutki. Historyczne ciekawostki przywołuje Adam Węgłowski.

Adam Węgłowski

Kosmiczne różności: Jocelyn i gwiazdy

Świat + Ludzie

Kosmos

Kosmiczne różności: Jocelyn i gwiazdy

Niezwykłą historię o pulsarach, dolarach i Bogu, który nie słucha modlitw, opowiada Łukasz Kaniewski.

Łukasz Kaniewski

Religia Doliny Krzemowej

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Religia Doliny Krzemowej

Być może już niedługo nie będziemy pytali, czy Bóg istnieje, tylko jaką ma moc obliczeniową. Stworzenie sztucznej, wszechmogącej istoty, która jednocześnie będzie przedmiotem kultu, to cel powstałej niedawno organizacji religijnej The Way of the Future. O religii Doliny Krzemowej opowiada Tomasz Stawiszyński.

Tomasz Stawiszyński

Fundacja Przekrój

Świat + Ludzie

Marzenia o lepszym świecie

Fundacja Przekrój

„Przekrój” przekształca się w Fundację Przekrój, ale nie traci swojego wyjątkowego charakteru.

Tomek Niewiadomski

Bez awarii i plastiku świętuj Święta, Czytelniku!

Sztuka + Opowieści

Doznania

Bez awarii i plastiku świętuj Święta, Czytelniku!

Wierszowane życzenia dla Czytelników „Przekroju” napisał

Zbigniew Machej

Przekrój roku 2018

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Przekrój roku 2018

Smutne, śmieszne, wzniosłe i groteskowe wydarzenia z całego roku wybrane przez redakcję „Przekroju”

Dojrzały do niedojrzałości

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Dojrzały do niedojrzałości

„Ojciec zawsze się spieszył, był wiecznie rozdrażniony, nieobecny, zajęty romansami i wymyślaniem nowych dowcipów” – Zbigniewa Lengrena, kultowego rysownika „Przekroju” i twórcy Profesora Filutka, wspomina córka.

Katarzyna Lengren

Lengren optymista

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Lengren optymista

Kto jest kim na okładce zimowego „Przekroju”?

Katarzyna Lengren

Sztuka + Opowieści

Doznania

Polowanie

W związku z tym, że Fundacja PRZEKRÓJ jest partnerem obchodów Roku Lema, przypominamy opowieść o desperackiej ucieczce i bezwzględnym pościgu.

Maszynopis znaleziony w teczce

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Maszynopis znaleziony w teczce

Każdy nieznany, a nadający się do druku utwór Stanisława Lema, wydobyty z jego przepastnego archiwum, to prawdziwy rarytas literacki. Kulisy znalezienia opowiadania Lema „Polowanie” przybliża

Stanisław Bereś

Patrzeć, jak ego zostaje w tyle

Świat + Ludzie

Marzenia o lepszym świecie

Patrzeć, jak ego zostaje w tyle

Psychodeliczna podróż potrafi gruntownie przeorientować wszystko, co myślimy o sobie i świecie dookoła. Umożliwia nam wyjście poza opowieści, które na swój własny temat tworzymy i w których bywamy – dosłownie – uwięzieni. Rozmowa z Michaelem Pollanem.

Tomasz Stawiszyński

Narkotyczny odlot komuny

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Narkotyczny odlot komuny

Historia czechosłowackiego LSD to jeden z największych fenomenów drugiej połowy XX stulecia. Jak to możliwe, że niemal przez ćwierć wieku w komunistycznym państwie tysiące ludzi, w tym wielu popularnych artystów, np. Karel Gott, mogło całkowicie legalnie zażywać środki psychodeliczne? Sprawie przygląda się

Aleksander Kaczorowski

Dwie wizje przyszłości Aldousa Huxleya

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Dwie wizje przyszłości Aldousa Huxleya

To rzadkość, by jeden autor stworzył zarówno antyutopię, jak i utopię. Wyjątkowa rzadkość, by oba dzieła były wybitne i przetrwały próbę czasu. Zdaje się, że znany jest tylko jeden taki przypadek: przypadek twórczości Huxleya. Pisze

Tomasz Wiśniewski

Cywilizacja w czasie kryzysu

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Cywilizacja w czasie kryzysu

Interesująca publikacja słynnego huraganu współczesnego świata akademickiego, przenikliwego analityka ludzkiej kondycji, który podobnie jak Samuel P. Huntington zajmuje się zagadnieniem wielkości naszej cywilizacji. Pisze

Tomasz Wiśniewski

Szczęśliwej Nowej Ery!

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Szczęśliwej Nowej Ery!

Ponieważ nie wiadomo dokładnie, kiedy Era Wodnika się zaczyna, „Przekrój” ogłasza: niech zacznie się dziś. PS Właściwie ogłasza to

Łukasz Kaniewski

Być jak Anastazja

Świat + Ludzie

Marzenia o lepszym świecie

Być jak Anastazja

Anastazja żyje samotnie na Syberii w całkowitej harmonii z naturą, która zresztą służy jej z oddaniem. Biega boso po lesie, żywi się listkami i jagodami, śpi w szałasie (w przypadku niskich temperatur w objęciach prawdziwego niedźwiedzia), raduje się, wywija salta, śpiewa i przy okazji zmienia świat siłą swoich myśli. Jej polskich naśladowców wytropiła

Ewa Pawlik

Anastazjanizm: pojęcia kluczowe

Duch + Ciało

Pogoda ducha

Anastazjanizm: pojęcia kluczowe

U progu Ery Wodnika postsowiecki New Age uprawia futurologię, zna się na geopolityce i błyskotliwie szuka ścieżek łączących staroegipską wiedzę tajemną, obłęd cywilizacji technicznej i znaczenie public relations w zarządzaniu państwem. O kulcie Anastazji opowiada

Andrzej Olejniczak

Jakie piękne złudzenie

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Jakie piękne złudzenie

Raj wszędzie trwa tak długo, jak długo nie wiemy lub nie pamiętamy o tym, co mu przeczy. Jest możliwy przez chwilę i przez przypadek kosztem nieświadomości i przełączenia sumienia w tryb stand-by. O wizjach raju na Ziemi rozważania snuje

Renata Lis

Trzeba mieć wizję. Najlepiej nierealistyczną

Świat + Ludzie

Marzenia o lepszym świecie

Trzeba mieć wizję. Najlepiej nierealistyczną

Czy da się stworzyć raj na ziemi? Miejsce, gdzie by się wszystkim dobrze mieszkało i pracowało? Odpowiada ekspertka od zarządzania.

Świat + Ludzie

Ziemia

Jak zbawić Ziemię w antropocenie

Co mają wspólnego Kurdowie z Rożawy, papież Franciszek i wizjonerzy z Doliny Krzemowej?

Edwin Bendyk

Utopia po andaluzyjsku

Świat + Ludzie

Marzenia o lepszym świecie

Utopia po andaluzyjsku

Hiszpańska Marinaleda to miasteczko utopia. Nie ma w nim biedy, bezrobocia ani problemu mieszkaniowego. Nasi reporterzy pojechali tam, by porozmawiać z burmistrzem i mieszkańcami.

Łukasz Kaniewski, Barbara Budziaszek

Sztuka + Opowieści

Doznania

Drzwi

„Z dziesięć lat będzie, jak Hela Majchrzak drzwi za bocznym ołtarzem odkryła i od tego się wszystko zaczęło”. Oj, działo się, działo. A jak się skończyło, dowiedzą się Państwo z opowiadania, które napisała

Magda Kiełbowicz

Samouczek dobrego działania

Świat + Ludzie

Marzenia o lepszym świecie

Samouczek dobrego działania

Na podstawie badań prowadzonych w Afryce, Azji i obu Amerykach noblistka Elinor Ostrom opracowała osiem prostych zasad mądrego i sprawiedliwego korzystania z zasobów wspólnych.

Filip Konopczyński

Świat + Ludzie

Ziemia

Raj to inni

Macie ochotę na podróż do niebiańsko pięknego miejsca, gdzie turystyka przynosi pieniądze, ale bez tłumów turystów? Gdzie nietoperze żywią się nie krwią i mięsem, lecz owocami, a rekiny wyglądają jak gitary? Zabierze Was tam

Joanna Domańska

Raj dla ciekawskich

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Raj dla ciekawskich

Jeśli „Ogród rozkoszy ziemskich” Hieronymusa Boscha został stworzony ku zabawie dworzan, to może zamiast się zastanawiać, co ten obraz przedstawia, warto oddać się przyjemności jego uważnego oglądania – do kontemplacji zachęca

Grażyna Bastek

Niewiele słychać na pierwszy rzut oka

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Niewiele słychać na pierwszy rzut oka

Patrząc na prawe skrzydło tryptyku „Ogród rozkoszy ziemskich” Hieronymusa Boscha, można odnieść wrażenie, że malarz przeżył w dzieciństwie traumę na lekcjach rytmiki. Rozrzucone po obrazie instrumenty wydają się narzędziami tortur.

Iza Smelczyńska

W raju lata ci spadają

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

W raju lata ci spadają

Rozmowy na koniec wieku przedszkolnego – tym razem nasi nieletni eksperci, Gutek, Lusia, Hania, Wanda i Hugon, mają dużo do powiedzenia… o raju. Wywiad przeprowadziła

Ewa Pawlik

Czekając na (sztucznego) Godota

Świat + Ludzie

Marzenia o lepszym świecie

Czekając na (sztucznego) Godota

Być może już niedługo nie będziemy pytali, czy Bóg istnieje, tylko jaką ma moc obliczeniową. Stworzenie sztucznej, wszechmogącej istoty, która jednocześnie będzie przedmiotem kultu, to cel powstałej niedawno organizacji religijnej The Way of the Future. O religii Doliny Krzemowej pisze

Tomasz Stawiszyński

Festiwal w Rzymopolu

Sztuka + Opowieści

Doznania

Festiwal w Rzymopolu

Tym razem w naszym alternatywnym PRZEKROJU przez historię Rzymianie zapuścili się na wielką równinę, przez którą przepływa rzeka Vistula, i bardzo się im tu spodobało. Opowiada

Adam Węgłowski

Sztuka + Opowieści

Doznania

Ułamek raju

Warto wiedzieć, co na wakacjach sprawia nam przyjemność. Gorzej, gdy poziom zadowolenia zaczyna być mierzony w procentach. O urlopowym dramacie pewnej pary matematyków w swojej dramatycznej kronice kryminalnej opowiada

Jarek Westermark

Najkrótsze nowelki – 1/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Najkrótsze nowelki – 1/2019

„Przez cały dzień chodziło mi się niezwykle ciężko. Ledwo powłóczyłem nogami. »Czy jestem chory? – myślałem smutno. – Czy się starzeję?«”. Kolejną dawkę najkrótszych nowelek przedstawia

Wszystko Będzie Dobrze

Gołąb czyli WRON-a

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Gołąb czyli WRON-a

Prezentowaną tym razem archiwalną okładkę pamiętać mogą tylko nieliczni. Ci, którzy widzą ją nie po raz pierwszy, w 1981 r. pracowali albo w „Przekroju”, albo w Głównym Urzędzie Kontroli Publikacji i Widowisk. Pisze

Ewa Pawlik

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Lodu, lodu!

„Zima, za oknem malowniczy śnieg pokrywa drzewa i krzewy. Wracam wspomnieniami do mojej Babicy…” Wpis z bloga „Moje pierwsze 100 lat” z 22 lutego 2013 r.

Irena „Kika” Szaszkiewiczowa

Czy pogoda pod psem? – 1/2019

Świat + Ludzie

Ziemia

Czy pogoda pod psem? – 1/2019

Brytyjski serwis Exacta Weather zapowiada cztery miesiące lodowatej zimy. Czy to nieunikniony scenariusz? Sprawdza

Michał Brennek

Zima uczy miłości

Sztuka + Opowieści

Doznania

Zima uczy miłości

W zimowej „Wierszówce” Marcina Orlińskiego wiersz, a jakże, zimowy! A o tym, że najlepiej mają ci, co umierają na początku zimy, przekonuje

Andrzej Kotański

Gwiazdka Dawida

Sztuka + Opowieści

Doznania

Gwiazdka Dawida

Szesnastoletni Dawid Spilman mieszka z matką w Jaffie. Pewnego razu babcia kupuje mu bilet do Warszawy. Jak przywita go miasto, w którym mieszkali jego przodkowie? Tego dowiecie się z opowiadania, które napisała

Joanna Rudniańska

Kradzież choinki

Sztuka + Opowieści

Doznania

Kradzież choinki

Przed świętami Bożego Narodzenia często robimy zakupy na ostatnią chwilę. Ale choinkę naprawdę lepiej kupić nieco wcześniej – jak można się dowiedzieć z tego islandzkiego opowiadania kryminalnego, którego autorem jest

Viktor Arnar Ingólfsson

Trzy islandzkie wiersze

Sztuka + Opowieści

Doznania

Trzy islandzkie wiersze

Przedstawiamy zimowe wiersze prosto z Islandii m.in. o tym, że śnieg nigdy nie topnieje w małżowinach trolli.

Życie z lodowca

Świat + Ludzie

Ziemia

Życie z lodowca

Islandzkie legendy głoszą, że świat miał powstać dzięki zamarzniętej krowie. Z jej wymion wypłynęły cztery rzeki, które wykarmiły całą Ziemię. Opowieść o lodowcach snuje islandzki pisarz

Andri Snær Magnason

Niebieski flakon

Sztuka + Opowieści

Doznania

Niebieski flakon

Dziś elfy rzadko spotykają się z ludźmi. Kiedyś jednak bywało inaczej. Islandzka opowieść ludowa nie zawsze miała morał.

Sztuka + Opowieści

Doznania

Krowa w zimie

Doprawdy, trudno jest wyrazić w słowach, co przeżywa w zimie krowa. Tę próbę podjął poeta

Zbigniew Machej

Na cienkim lodzie

Świat + Ludzie

Ziemia

Na cienkim lodzie

Tym razem w niektórych jakuckich wsiach zima przyszła rekordowo późno, a na jeziorach cienki lód łamał się pod krowami idącymi do wodopojów. O coraz wyższej temperaturze nie tylko w Jakucji opowiada

Michał Książek

Klapek na Spitsbergenie

Świat + Ludzie

Ziemia

Klapek na Spitsbergenie

Jeden z najwspanialszych ekosystemów świata ginie bezpowrotnie na naszych oczach za sprawą globalnego ocieplenia. O tragedii Morza Barentsa pisze nasz arktyczny korespondent

Mikołaj Golachowski

Słoneczna panda ratuje świat

Świat + Ludzie

Marzenia o lepszym świecie

Słoneczna panda ratuje świat

W ciągu dekady chiński moloch przestawił stery i zaczyna płynąć ku zdrowszej, bardziej zrównoważonej przyszłości. Czy i my możemy na tym skorzystać, zastanawia się

Paulina Wilk

Mały reportaż – 1/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Mały reportaż – 1/2019

Z pewnością czytelnicy zakonnika cysterskiego Henryka z Sawtry pamiętają legendarne jezioro Lough Derg, położone w środkowej Irlandii. To właśnie tam na jednej ze skalistych wysepek mieści się jaskinia, która według średniowiecznych przekazów prowadzi wprost do czyśćca. Raportuje

Tomasz Wiśniewski

Wyprawa po kolorowe szkiełka

Duch + Ciało

Pogoda ducha

Wyprawa po kolorowe szkiełka

Dwa obrazy wydobyte z pamięci. Jeden to raj utracony, drugi – jego przeciwieństwo. O miejscach i nie-miejscach rozważania snuje

Tomasz Stawiszyński

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Domki

„Właściwie nie zależy mi na Lyonie. Jeden nocleg, punkt przesiadkowy, w drodze z północy na południe”… O miejscach, w których mogłaby zamieszkać, pisze pisarka i eseistka

Anna Arno

Bohater numeru – Ziemia

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Bohater numeru – Ziemia

Ziemia, jak każda planeta z problemami, potrzebuje czasami wsparcia. Z dobrymi poradami, tym razem w roli trenera osobistego, przyszło trio

Wszystko Będzie Dobrze

Kołatanie Rogatego Serca

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Kołatanie Rogatego Serca

W stulecie odzyskania niepodległości przyglądamy się dziwnym Polek i Polaków relacjom z wolnością. Ślady Polaków na Wyspie Wielkanocnej razem ze Stanisławem Szukalskim tropi

Mikołaj Gliński

Henryk Ochorowicz przekracza próg

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Henryk Ochorowicz przekracza próg

Czy czas może pokonać miłość? Niektórzy twierdzą, że nie. A czy miłość może pokonać czas? Na to rzadziej zadawane pytanie odpowiedzi udzielają losy Henryka Ochorowicza i królowej Marysieńki, które opisał

Tomasz Wiśniewski

Koniec, który jest początkiem

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Koniec, który jest początkiem

Uroboros, czyli wąż pożerający własny ogon, od tysiącleci symbolizuje cykliczność. Przybliżamy losy tego gada w różnych kulturach.

Paweł Janiszewski

Jak bije twój wewnętrzny zegar

Duch + Ciało

Promienne zdrowie

Jak bije twój wewnętrzny zegar

Sprawdzamy, co o jakiej godzinie robić, by się nie sprzeciwiać swojemu ciału.

Katarzyna Sroczyńska

Tu i teraz, czyli zawsze

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Tu i teraz, czyli zawsze

Nie ma sensu rozdzielać przeszłości od teraźniejszości. Wszystko i tak istnieje w mitycznej epoce Czasu Snu, która jednocześnie jest i jej nie ma – tak o życiu i upływie czasu myślą Aborygeni. Pisze

Aleksandra Reszelska

Duch + Ciało

Pogoda ducha

Długo jeszcze?

Czasem leci, czasem się wlecze. Minuta wcale nie równa się minucie – przynajmniej dla naszego mózgu. Postrzeganie czasu może zależeć od samopoczucia, wieku, sumy życiowych doświadczeń, a nawet tego, czy czekamy na prezenty pod choinką, czy na wizytę u dentysty. Pisze

Agnieszka Fiedorowicz

Między pewnością a zwątpieniem

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Między pewnością a zwątpieniem

Alternatywą dla dogmatycznej pewności nie jest otchłań zwątpienia. Gdy wydaje ci się, że świat wokół się wali, gdy gaśnie światło wiedzy, a ciemnota podnosi głowę, nie musisz szukać ratunku w butelce wina. Perskiego poetę Omara Chajjama czyta

Adam Aduszkiewicz

Kto to powiedział?

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Kto to powiedział?

Czytelniku, zapraszamy do zabawy! Dopasuj myśli o czasie z ich autorami. Na samym dole znajdziesz odpowiedzi.

Wyryte w pamięci

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Wyryte w pamięci

Pokusa, aby uwiecznić się w kamieniu lub skale, jest nienowa.

Mirosław Bańko

Smutki uboczne – 1/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Smutki uboczne – 1/2019

Bittunion, unductor, orhercelon, aftsking czyli słownik nieoczywistych smutków przedstawia

Piotr Stankiewicz

Agenda katastrofisty – 1/2019

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Agenda katastrofisty – 1/2019

20 stycznia 1918 r. władze radzieckie wydają dekret o nacjonalizacji mienia cerkiewnego i zniesieniu nauczania religii w szkołach. A to dopiero początek zamachu na wolność sumienia. O tym, że wszystko może mieć straszne skutki, w kolejnej odsłonie „Agendy katastrofisty” przekonuje

Adam Węgłowski

Co jest w środku?

Duch + Ciało

Dobra strawa

Co jest w środku?

Zimą grzeją nas od środka proste dania, najchętniej jemy to, co nieskomplikowane, bezpretensjonalne, domowe. Z prawdą w środku

Monika Kucia

Duch + Ciało

Dobra strawa

Masala czaj

Przepis na rozgrzewającą herbatę, której zapach przeniesie nas wprost do południowoazjatyckich targowisk.

Ryan Bromley

Duch + Ciało

Dobra strawa

Manna z łąki

Ludzie jedzą mniej niż kiedyś. W sensie zróżnicowania, nie ilości pożywienia. Nasza dieta w 80% składa się z zaledwie kilku roślin. Rozmowa z prof. Jarosławem Dumanowskim.

Jarosław Dumanowski, Magdalena Kasprzyk-Chevriaux

Duch + Ciało

Dobra strawa

Archiwum smaku

„Każda zakochana pamięć przechowuje swoje magdalenki” – pisał Julio Cortázar. A jakie potrawy Ciebie przenoszą w czasie?

Monika Kucia

Cztery medytacyjne refleksje na zimowe dni

Duch + Ciało

Złap oddech

Cztery medytacyjne refleksje na zimowe dni

Relaksujące i ocieplające medytacje prezentuje

Bajki filozoficzne

Sztuka + Opowieści

Doznania

Bajki filozoficzne

„Pewnego dnia, jak opowiadają w bułgarskim kraju, ludzie mieli już dość surowej, srogiej zimy. Mróz był tak przejmujący, że wystosowali do Boga prośbę, by uwolnił ich od tego dokuczliwego brzemienia…” Tę i inne bajki filozoficzne przedstawia

Michel Piquemal

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Po co nam pamięć?

Pamięć to wspaniała rzecz, ale zapomnienie jest darem bogów. Czy aby na pewno?

Włodek Goldkorn

Czy to możliwe, że pamiętam swoje narodziny?

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Czy to możliwe, że pamiętam swoje narodziny?

Czy jako dorośli możemy przywoływać wspomnienia z okresu niemowlęcego i wczesnego dzieciństwa?

Julia Shaw

Wspomnienia w spadku

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Wspomnienia w spadku

Czy możemy dziedziczyć pamięć? Wedle klasycznego darwinizmu – nie. Ale zdarza się, że to, co przeżyli rodzice, odzywa się w dzieciach.

Nie możemy bez siebie żyć

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Nie możemy bez siebie żyć

Wilki, bakterie, wieloryby, koniczyna, staruszki… wszystkie organizmy są ze sobą powiązane. W sposób naukowy i ścisły dowodzi tego

Mikołaj Golachowski

Krzyk przez czas

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Krzyk przez czas

Danger, Achtung, Tehlike, Pozor!!! O kłopotach z oznakowaniem atomowych śmieci opowiada

Łukasz Kaniewski

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

9 192 631 770

Nasz zegar atomowy będzie miał dwie zalety: nie będzie się spieszył ani spóźniał. Oraz jedną wadę: nie będzie chodził. Pisze

Łukasz Kaniewski

Kosmiczne różności Łukasza Kaniewskiego – 1/2019

Świat + Ludzie

Kosmos

Kosmiczne różności Łukasza Kaniewskiego – 1/2019

Niezwykłą historię o pulsarach, dolarach i Bogu, który nie słucha modlitw, opowiada

Łukasz Kaniewski

Mądry wywiad – 1/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Mądry wywiad – 1/2019

Niezwykła rozmowa ze słynnym Qfwfq, jedyną znaną istotą rozumną, która już w zamierzchłej przeszłości wyzwoliła się spod upływu czasu. Wywiad przeprowadził niezawodny

Tomasz Wiśniewski

Zagajnik – 1/2019

Duch + Ciało

Dobra strawa

Zagajnik – 1/2019

O smakołykach z lipy, herbatce z fermentem i możliwości hodowania kaktusów w polskich ogrodach pisze w kolejnej odsłonie „Zagajnika”

Łukasz Łuczaj

Świat + Ludzie

Ziemia

Drzewolubność

O drzewach i o kosach pisze poeta, reportażysta, kulturoznawca i ornitolog

Michał Książek

Sztuka + Opowieści

Doznania

Kosy

Do lektury wiersza o kosach zachęca autor

Michał Książek

Świat + Ludzie

Ziemia

Kroniki dębowe

Swoje spotkanie z dębem Bartkiem opisuje biolożka i poetka

Urszula Zajączkowska

Historyjki Charmsa – 2

Sztuka + Opowieści

Doznania

Historyjki Charmsa – 2

Do lektury opowiadań osobiście zachęca rosyjski pisarz surrealistyczny

Mniej nie oznacza więcej, mniej oznacza dość

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Mniej nie oznacza więcej, mniej oznacza dość

O tym, skąd wzięła się w architekturze moda na oszczędzanie i dlaczego współczesny minimalizm można porównać do lubrykantów, z Pierem Vittoriem Aurelim, włoskim architektem, nauczycielem akademickim i intelektualistą, rozmawia

Zygmunt Borawski

Park nie tylko wolności

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Park nie tylko wolności

Od jesieni 2017 r. mieszkańcy rosyjskiej stolicy mogą się cieszyć wspaniałym „darem” od prezydenta Władimira Putina. To olbrzymi park w sercu starej Moskwy, opodal placu Czerwonego i Kremla. Pisze

Michał Murawski

Ruchome miasto przyszłości

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Ruchome miasto przyszłości

Założenia były proste: miasto tworzą sami mieszkańcy, wszędzie można się szybko dostać, a każdy element zabudowy łatwo przesunąć w inne miejsce. Ale projekt Constanta Antona Nieuwenhuysa miał być nie tylko awangardowym dziełem urbanistycznym i architektonicznym, lecz także wielkim eksperymentem społecznym.

Martyna Nowicka

Złota gwiazda polarna

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Złota gwiazda polarna

Polska Stacja Antarktyczna będzie miała nowy budynek. Jego nietypowa, aerodynamiczna bryła zostanie podniesiona na wysokość 3 m, dzięki czemu śnieg i wiatr będą swobodnie przelatywały pod bazą. Pisze

Zygmunt Borawski

Najważniejsza lodówka świata

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Najważniejsza lodówka świata

Zwykli śmiertelnicy nie mają tu wstępu. Przed wejściem nie ma wojska ani ochrony, ale żeby przekroczyć próg, trzeba być wysłannikiem organizacji, która zgromadziła tu produkty. O miejscu, którego drzwi są zamknięte przez 350 dni w roku, opowiada

Zygmunt Borawski

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Baw się dobrze

Gdy w 1932 r. duński cieśla Ole Kirk Christiansen z powodu kryzysu musiał rozpocząć produkcję zabawek, nawet nie przypuszczał, jakie będą tego konsekwencje. Jego nowe produkty: drewniane kaczki, samochodziki i traktory, przetestowane na czterech synach, zaczęły zdobywać coraz większą popularność. Historię Lego przybliża

Wojtek Antonów

Sztuka + Opowieści

Doznania

Małe kina

Wiersz z archiwum z 1947 roku, którego autorem jest

Konstanty Ildefons Gałczyński

Myśli psa Fafika – 1/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Myśli psa Fafika – 1/2019

Pies Fafik wyszczekał, zapisała

Ewa Pawlik

Zimowe to i owo

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Zimowe to i owo

Zimowe to i owo przedstawia jedna z 492 688 Ew zamieszkujących Polskę, czyli

Ewa Pawlik, Łukasz Kaniewski

Z kłopotem jej było do twarzy

Sztuka + Opowieści

Doznania

Z kłopotem jej było do twarzy

Zagadka kryminalna. Tym razem komisarz Maciejewski mierzy się z tajemnicą zapomnianych dokumentów wagi państwowej i urokiem pewnej damy. Towarzyszy mu autor

Marcin Wroński

Listy od do: Stanisława Lema i Ewy Lipskiej

Sztuka + Opowieści

Doznania

Listy od do: Stanisława Lema i Ewy Lipskiej

Tym razem w cyklu „Listy od do” przedstawiamy fragment korespondencji, którą prowadzili

Stanisław Lem, Ewa Lipska

Profesor Tutka  poszedł na bal

Sztuka + Opowieści

Doznania

Profesor Tutka  poszedł na bal

Sędzia mówił, że wstąpił do restauracji, aby zjeść obiad. Zjadł i ciężko się rozchorował. Restauracja nosiła nazwę – „Zdrowie”. Sędzia dodał jeszcze, że napis nad wejściem miał litery złote. Przedstawiamy kolejne archiwalne opowiadanie profesora Tutki, które w 1954 r. napisał

Jerzy Szaniawski

Myśli ludzi wielkich, średnich oraz psa Fafika – 1/2019

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Myśli ludzi wielkich, średnich oraz psa Fafika – 1/2019

Myśli o czasie, który według Mrożka „jest zawsze aktualny”.

Niezwykły wynalazek Grzegorza Weleszewskiego

Sztuka + Opowieści

Doznania

Niezwykły wynalazek Grzegorza Weleszewskiego

O niezwykłym wynalazku Grzegorza Weleszewskiego z Instytutu Nauk w Inowrocławiu, wehikule do formatowania czasu, opowiada

Tomasz Wiśniewski

Gad zapił bezę – 1/2019

Sztuka + Opowieści

Doznania

Gad zapił bezę – 1/2019

Krótkogadek, lengrafioł, słowiandron… Kolejną dawkę purnonsensowych form literackich inspirowanych twórczością Stanisława Barańczaka przedstawia

Marcin Orliński

Pracownia, czyli cały świat

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Pracownia, czyli cały świat

Geta Brătescu to artystka, która na nas, redakcji „Przekroju”, zrobiła wielkie wrażenie podczas ostatniego biennale w Wenecji. O niezwykłej postaci, która międzynarodową gwiazdą stała się dopiero po osiemdziesiątce, opowiada

Stach Szabłowski

Misja: (Ro)zbawić świat

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Misja: (Ro)zbawić świat

Satyrycy muszą trzymać się faktów bardziej niż politycy. Kto pozwoli sobie na manipulację albo mijanie się z prawdą, ten wypada z gry. Z brytyjskim komikiem, autorem kultowego w Stanach Zjednoczonych programu „Przegląd tygodnia: Wieczór z Johnem Oliverem”, rozmawia

Miałam w ręku coś żyjącego

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Miałam w ręku coś żyjącego

Rzeźbiarka Maria Papa Rostkowska wiodła szczęśliwe życie. Może dlatego tak niewielu pamięta, kim była.

Zbigniew Libera

Sztuka + Opowieści

Opowieści

Święty Krzyż, mamut i księżycowy pył

„Najciekawsze fenomeny artystyczne, jakie zdarza mi się ostatnio spotkać, są anonimowe – pod warunkiem, że zgodzimy się nadać miano »anonima« procesom społecznym i historii.”

Stach Szabłowski

Ziemia wyjałowiona

Sztuka + Opowieści

Doznania

Ziemia wyjałowiona

„Sleeping with the Devil” (Śpiąc z diabłem) to projekt kanadyjskiego fotografa Aarona Vincenta Elkaima. W tym poruszającym cyklu zdjęć Elkaim przygląda się życiu Indian z osady Fort McKay położonej nad rzeką Athabasca w Kanadzie. Na zdjęciach widać, jak kopalnie odmieniły piękny niegdyś krajobraz Alberty.

Aaron Vincent Elkaim

Skundlone zwycięstwo

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Skundlone zwycięstwo

Wojna dziś nie ma końca, rozlewa się na peryferie – logistyczne cmentarzyska, pozostałości biurokratycznego ładu, porzucone inwestycje… O nowej powieści pakistańskiego pisarza Mohammeda Hanifa „Red Birds” pisze

Paulina Wilk

Ładne strony – 1/2019

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Ładne strony – 1/2019

„Bałtycka syrena”, „Zabobonnik codzienny” i „Dziwny dom nad Wisłą”. Trzy niezwykłe książki artystyczne przedstawia

Justyna Machnicka

Perły z odzysku – 1/2019

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Perły z odzysku – 1/2019

Książki dla dzieci często bywają świadectwem swojej epoki. Przypominamy „Farfurową bajkę” i „Kim chciałbym zostać”.

Sebastian Frąckiewicz

Słuchać albo nie słuchać – 1/2019

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Słuchać albo nie słuchać – 1/2019

Czasami nie wiadomo, które płyty zrobią naszym uszom dobrze, a które sprawią, że będziemy chcieli roztrzaskać słuchawki o ścianę. W dokonaniu tego trudnego wyboru, jakim jest zakup płyty, pomaga nasz nieoceniony recenzent muzyczny

Czytać albo nie czytać – 1/2019

Sztuka + Opowieści

Przemyślenia

Czytać albo nie czytać – 1/2019

Nic nie starzeje się szybciej niż zła literatura. O tych książkach, które jeszcze za miesiąc będą pachniały świeżością, i o tych, które już jutro pokryją się kurzem, pisze kolektyw

Sztuka + Opowieści

Doznania

Nieskończoność

Skąd wziął się znak nieskończoności rymuje redaktor

Łukasz Kaniewski

O małpach i autach

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

O małpach i autach

Czy zwykłe samochody już wkrótce zostaną wyparte przez pojazdy autonomiczne? Technicznie jest to możliwe, ale są przeszkody innej natury – pisze o nich

Lot nad zamarzniętym jeziorem

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Lot nad zamarzniętym jeziorem

Kiedyś to były zimy. W latach 20. XX w. mazurskie jeziora od listopada do kwietnia skuwał lód. Po grubej skorupie można było podróżować saniami zaprzężonymi w konie, a rybacy siekierami wycinali przeręble wielkości chałupy. Co jakiś czas na lodzie pojawiały się też białe żagle: bojery. Do śnieżnego lotu zaprasza

Wojtek Antonów

Szybcy i sprytni

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Szybcy i sprytni

Doping zdarza się nie tylko na igrzyskach olimpijskich. Także niepełnosprawni sportowcy ulegają pokusie poprawienia wyników w sposób nie do końca uczciwy. Z prof. Bartoszem Molikiem, dziekanem Wydziału Rehabilitacji AWF w Warszawie, trenerem reprezentacji Polski w koszykówce na wózkach, rozmawia

Andrzej Kula

Sprintem do wieczności

Duch + Ciało

Promienne zdrowie

Sprintem do wieczności

Pytanie o granice ludzkich możliwości jest zadawane prawdopodobnie od czasów starożytnych. A sport to nic innego jak bezustanna próba dotarcia do tych granic. Nad tym, czy da się ustalić metę, zastanawia się

Narciarstwo poza szlakiem

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Narciarstwo poza szlakiem

Jedną z najpiękniejszych odmian narciarstwa i snowboardu jest freeriding, czyli jazda poza przygotowanymi trasami. Na odważnych czyhają jednak liczne niebezpieczeństwa, spośród których największym jest lawina. Wtedy życie może uratować… plecak!

Wojtek Antonów

Liny powrót do przyszłości

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Liny powrót do przyszłości

Drugiej takiej dyscypliny nie ma. Żadna nie służyła za trening w wojsku, by potem awansować na igrzyska olimpijskie, następnie z nich wylecieć i skończyć na festynach.

Michał Szadkowski

Trener ze stadionu Babel

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Trener ze stadionu Babel

Marcelo Bielsa próbuje wymyślić piłkę na nowo. Nie wziął tylko pod uwagę, że mają w nią grać ludzie, nie roboty. Materiał przygotował

Michał Okoński

Rozmaitości sportowe – 1/2019

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Rozmaitości sportowe – 1/2019

Na zimowych igrzyskach w Pjongczangu w 2018 r. Korea Północna i Południowa wystawiły wspólną reprezentację w kobiecym turnieju hokejowym.

Michał Szadkowski

Warzywo numeru – Ziemniak

Humor + Rozmaitości

Rozmaitości

Warzywo numeru – Ziemniak

Ziemniak niejedno ma imię… Ciekawostki językowe o ziemniaku, ziemniaczane gry i zabawy, a także Ziemniaka na Tinderze przedstawia trio

Wszystko Będzie Dobrze

Historyjka – Nietzsche

Sztuka + Opowieści

Doznania

Historyjka – Nietzsche

Profesor Fryderyk Nietzsche usiadł za biurkiem. Niedawno wrócił z wędrówki wokół jeziora u podnóża Alp. Poczuł, jak (znów) wzbierają w nim nowe (?) pomysły. Postanowił, że dziś będzie pisać o wieczności: to, że obszedł jezioro dwukrotnie, natchnęło go pewną myślą… Pisze

Tomasz Wiśniewski

Historia z okładki: Gołąb czyli WRON-a

Świat + Ludzie

Wiedza i niewiedza

Historia z okładki: Gołąb czyli WRON-a

Prezentowaną tym razem archiwalną okładkę pamiętać mogą tylko nieliczni. Ci, którzy widzą ją nie po raz pierwszy, w 1981 r. pracowali albo w „Przekroju”, albo w Głównym Urzędzie Kontroli Publikacji i Widowisk. Opowiada Ewa Pawlik.

Ewa Pawlik

Szafa gra: Niewiele słychać na pierwszy rzut oka

Sztuka + Opowieści

Doznania

Szafa gra: Niewiele słychać na pierwszy rzut oka

O muzycznych zagadkach ukrytych na obrazach opowiada Iza Smelczyńska.

Iza Smelczyńska

Mały reportaż z Raju

Ziemia

Mały reportaż z Raju

Specjalny reportaż Tomasza Wiśniewskiego z Raju

Tomasz Wiśniewski

Sztuka + Opowieści

Doznania

LAS I

Zdjęcie LAS I z serii SUCCESSIONS (GLOW), 2015 r., Katrin Koenning

Katrin Koenning