Wiosenny „Przekrój”

Kiedy wszystko się dopiero rodzi i rozwija, wiosenny „Przekrój” nadlatuje w pełnym rozkwicie! Niosą go oczywiście skrzydła wróbli, wielkich bohaterów tego wydania. Poza tym w wiosennym numerze: doceniamy strach, szukamy równowagi, wierzymy – w siebie i nie tylko, parzymy pokrzywę i wracamy do dzieciństwa.
Obejrzyj numer
3581 2023

Spis treści

W tym numerze

Historyjka na dobry początek: Wiara
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Historyjka na dobry początek: Wiara

Pewien człowiek w nic nie wierzył. Twierdził, że nie musi, bo wszystko wie. W którymś momencie zaczął czuć jednak coś dziwnego…
Tomasz Wiśniewski
Spis myśli – 2/2023
Humor + Rozmaitości
Rozmaitości

Spis myśli – 2/2023

Co poeci, reporterzy i filozofowie mówili o strachu, wierze, zieleni i wróblach?
Przekrój
Przekrój zimy 2022/2023
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Przekrój zimy 2022/2023

Wesołe, smutne, dobre i złe wiadomości wybrane dla Państwa przez redakcję „Przekroju”.
Przekrój
Wiosna
Sztuka + Opowieści
Doznania

Wiosna

Bez ma sens i to nie jest przypadek! Wiosenny wierszyk o bzie, sensie i polskiej gramatyce.
Marcin Orliński
China
Sztuka + Opowieści
Doznania

China

Opowiadanie o pisaniu opowiadania, którego autorem na pewno nie jest chatbot.
Mateusz Kołczinger
Haiku wiosenne – 2/2023
Sztuka + Opowieści
Doznania

Haiku wiosenne – 2/2023

Wiosna – podobnie jak lato, jesień i zima – sprzyja lekturze haiku. Oto wybrane przez nas utwory na tę porę roku.
Mróz na wiosnę
Sztuka + Opowieści
Opowieści

Mróz na wiosnę

O autorze słynnej kociej okładki „Przekroju” z marca 1989 r. pisze wiadomo… kot, to znaczy kto!
Ida Świerkocka
Lepiej po dobroci
Sztuka + Opowieści
Przemyślenia

Lepiej po dobroci

Im więcej życzliwości okażemy, tym lepiej będziemy się czuć: psychicznie i fizycznie. O wnioskach, jakie przyniosło niedawne, zakrojone na światową skalę badanie dobroci, opowiada Claudia Hammond, jego współtwórczyni.
Paulina Wilk
Pies sąsiada
Sztuka + Opowieści
Doznania

Pies sąsiada

Opowiadanie ze zbioru „Wielki karzeł i inne opowieści”.
Franz Hohler
Wiersz dla Krzysztofa Globisza
Sztuka + Opowieści
Doznania

Wiersz dla Krzysztofa Globisza

Wojciech Bonowicz
Czym się różni wróbel?

Czym się różni wróbel od zwłaszczy?

 

Pytania są początkiem mądrości.

Ale ja nie odpowiadam.
Jestem zajęty.

Moja twarz ćwiczy.

 

Dawniej moja twarz

mówiła rzeczy mądre

i byle co.

Teraz tylko ćwiczy

żeby ci powiedzieć

że ciągle tu jestem.

Nie wyjechałem

nie uciekłem.

Robię dzióbek.

Robię ćwiczenia.

Robię siebie dla ciebie.

 

Czym się różni wróbel od zwłaszczy?

Czym się różni człowiek który mówi

od człowieka który rozumie?



Komentarz autora:
W 2022 r. wszedł na ekrany film Prawdziwe życie aniołów w reżyserii Artura „Barona” Więcka. Opowiada on historię inspirowaną prawdziwymi wydarzeniami: osiem lat wcześniej wybitny aktor Krzysztof Globisz przeszedł udar mózgu. Zaczął się wówczas dla niego długi, mozolny proces rehabilitacji, w którym wspomagali go żona i przyjaciele. Krzysztof zagrał w filmie Adama, aktora po udarze. W trakcie pracy nad filmem Artur Więcek zwrócił się do mnie z propozycją, żebym napisał wiersz, który Krzysztof mógłby powiedzieć na zakończenie filmu. Wyobraziłem sobie, że taki utwór powinien być prosty: za pomocą dość czytelnych metafor opowiedzieć o sytuacji, w jakiej znalazł się aktor, a jednocześnie zawierać momenty, które podczas recytacji sprawią Krzysztofowi kłopot; pokażą, że jest on w trakcie walki o każde słowo. Wysłany wiersz spodobał się, Krzysztof go nagrał, ale potem koncepcja zakończenia się zmieniła i utwór ostatecznie nie wszedł do filmu. 25 października 2022 r. w Starym Teatrze w Krakowie odbył się wieczór poświęcony pamięci Jerzego Treli, w trakcie którego pokazano też Prawdziwe życie aniołów. Na wieczorze tym obecny był Krzysztof; po uściskach i gratulacjach – bo rzeczywiście zagrał niesamowicie – zszedł na chwilę do garderoby i tam się spotkaliśmy. W czasie luźnej rozmowy żona Krzysztofa, Agnieszka, wspomniała, że nie tylko wrócił on do zajęć ze studentami, lecz także ostatnio zaczął nawet pisać wiersze. „No pięknie – zażartowałem. – Jeszcze i tu rośnie mi konkurencja”. „Nie, nie, nie! – zaprotestował gwałtownie­ Krzysztof, a potem z wysiłkiem dodał: – Wróbel. Uwielbiam!”.
ilustracja: Daniel Mróz – rysunek z archiwum, nr 474/1954 r.
Czytaj dalej Czytaj mniej
Konfitury
Sztuka + Opowieści
Doznania

Konfitury

Robienie niepotrzebnych rzeczy wydaje się takie niedorzeczne! Rozsądni ludzie nie trwonią na nie czasu, bo szczęśliwym trafem w ich życiu wszystkie te nieistotne drobiazgi dzieją się same. Fragment powieści „Dobre wychowanie”.
Amor Towles
Przyczajony tygrys, ukryty smok
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Przyczajony tygrys, ukryty smok

Dużo wskazuje na to, że nasi przodkowie częściej niż zjadali zwierzęta, sami byli zjadani. Groza, jaką wywoływały w nich drapieżniki, przeniknęła do kultury.
Tomasz Wiśniewski
Mądry wywiad – 2/2023
Humor + Rozmaitości
Rozmaitości

Mądry wywiad – 2/2023

Wyjątkowa rozmowa z Eusebiem Palladinem, twórcą głoś­nej autobiograficznej książki „Krzyk nieznośnej ciszy” poświęconej życiu w nawiedzonym domu.
Tomasz Wiśniewski
Stary jak strach
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Stary jak strach

Gdybyśmy nie umieli się bać, po prostu by nas nie było – można więc o strachu powiedzieć: my z niego wszyscy! Doceńmy to ewolucyjne dziedzictwo, nawet jeśli na co dzień wolimy nie odczuwać jego skutków.
Adam Zbyryt
Horror hurra
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Horror hurra

Być może sądzicie, że filmy grozy to niewyszukana rozrywka. A jednak warto czasem (czemu na przykład nie dziś wieczorem?) obejrzeć coś strasznego – z psychologicznych i społecznych powodów.
Mathias Clasen
Skały górą
Duch + Ciało
Żywioły

Skały górą

Wydaje nam się, że możemy je zdobyć, jednak to one dominują nad nami. Wprowadzają nas w stan naturalnej, błogiej równowagi. Nasycają energią. Mniejsze na krócej, te ogromne – nawet na długie tygodnie.
Andrzej Muszyński
Za chwilę zajrzycie do ludzkiego serca
Sztuka + Opowieści
Doznania

Za chwilę zajrzycie do ludzkiego serca

Czego się dowiemy, kiedy zamiast na wystawę o układzie krwionośnym nogi zaprowadzą nas na pokaz węży? Przedstawiamy opowiadanie, które po raz pierwszy ukazało się w tygodniku „The New Yorker” w 1969 r.
Janet Frame
Lekartyści
Sztuka + Opowieści
Opowieści

Lekartyści

O korzyściach nie tylko z obcowania ze sztuką, ale także jej uprawiania.
Stach Szabłowski
Ognik w dłoni
Sztuka + Opowieści
Przemyślenia

Ognik w dłoni

Czytanie to akt twórczy, podobnie jak pisanie.
Kamila Dzika-Jurek
Jak taniec pomógł mi myśleć, a myślenie – tańczyć?
Duch + Ciało
Promienne zdrowie

Jak taniec pomógł mi myśleć, a myślenie – tańczyć?

Czy taniec i filozofia to dwie odległe dziedziny? Wręcz przeciwnie!
Glory M. Liu
Maluj, jak żyjesz
Sztuka + Opowieści
Opowieści

Maluj, jak żyjesz

W dzieciństwie rysujemy, malujemy czy lepimy dla czystej radości tworzenia. Z wiekiem tracimy tę umiejętność. Dzięki Vedic Art możemy ją odzyskać.
Aleksandra Woźniak-Marchewka
Wyśpiewaj swoje emocje
Sztuka + Opowieści
Opowieści

Wyśpiewaj swoje emocje

Nie trzeba ładnie, wystarczy głośno. Najlepiej w grupie. O tym, dlaczego warto śpiewać, mówi australijska artystka i działaczka charytatywna Tania de Jong.
Maria Hawranek
Kilka porad dla osób, które śpiewać nie umieją, a lubią
Humor + Rozmaitości
Rozmaitości

Kilka porad dla osób, które śpiewać nie umieją, a lubią

Garść porad dla osób śpiewających nie tylko pod prysznicem przedstawia kolektyw
Wszystko Będzie Dobrze
Kwadratura koła
Duch + Ciało
Pogoda ducha

Kwadratura koła

Tworzenie mandali uwalnia od nadmiaru myśli, pomaga skontaktować się z emocjami, a nawet z podświadomością. Już samo przyglądanie się im może być rodzajem medytacji – opowiada artystka Luiza Poreda.
Agnieszka Rostkowska
W punkt!
Duch + Ciało
Promienne zdrowie

W punkt!

Nawet jedna igła może pomóc przywrócić równowagę na poziomie fizycznym, emocjonalnym i duchowym. W pozornie prostym nakłuciu zawiera się cała wiedza o tym, jak skomplikowaną siecią połączeń jest człowiek.
Agnieszka Rostkowska
Wiosenna praktyka uważności
Duch + Ciało
Złap oddech

Wiosenna praktyka uważności

Kilka rad, jak praktykować mindfulness i wdzięczność.
Magdalena Róża Skoczewska
Równowaga jak ostrze brzytwy
Duch + Ciało
Pogoda ducha

Równowaga jak ostrze brzytwy

Gdzie szukać równowagi? I czy w dzisiejszym świecie w ogóle da się ją znaleźć? Wykład nauczyciela duchowego, założyciela Art Of Living.
Ravi Shankar
Ponad strachem
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Ponad strachem

Lęk przed śmiercią można oswoić, jeśli uświadomimy sobie, skąd on się bierze.
Ravi Shankar
O złotym środku
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

O złotym środku

Dzielność etyczna jest trwałą dyspozycją, polegającą na zachowywaniu średniej miary, którą określa rozum, i to w sposób, w jaki by ją określił człowiek rozsądny. Fragment „Etyki nikomachejskiej”.
Arystoteles
Ajurweda i oddech
Duch + Ciało
Złap oddech

Ajurweda i oddech

Odporność na choroby w dużym stopniu zależy od naszych myśli i emocji. One z kolei zależą od tego, jak oddychamy i co jemy. Założyciel fundacji Art of Living przybliża zasady ajurwedyjskiej troski o siebie.
Ravi Shankar
Wielka stabilizacja
Świat + Ludzie
Kosmos

Wielka stabilizacja

Wszystkie byty mają swoje sposoby na równowagę. Słońce reguluje tempo reakcji jądrowych, komórka dostraja metabolizm do bieżących potrzeb. Ssaki utrzymują ulubioną ciepłotę ciała – a jak temperaturą potrafią sterować ekosystemy, to się już w głowie nie mieści!
Łukasz Kaniewski
Fizykochemiczne zen
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Fizykochemiczne zen

Harmonia, na której zasadza się świat, nie jest statyczna, ale rodzi się w ciągłym napięciu, nieustannym tańcu przeciwieństw. A nauka? Tylko to potwierdza.
Szymon Drobniak
Prawie prawda o lewoskrętności
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Prawie prawda o lewoskrętności

Nieustraszony reporter podczas pełnej wrażeń nocy spenetrował kilka hermetycznych środowisk naukowych i po licznych perypetiach uzyskał odpowiedź na jedno z najbardziej fundamentalnych pytań nauki.
Tomasz Sitarz
Kosmiczne różności Łukasza Kaniewskiego – 2/2023
Świat + Ludzie
Kosmos

Kosmiczne różności Łukasza Kaniewskiego – 2/2023

Astronomowie z Instituto de Astrofísica de Canarias poinformowali, że odkryli dwie planety krążące wokół gwiazdy GJ 1002 – czerwonego karła w gwiazdo­zbiorze Wieloryba.
Łukasz Kaniewski
Świt doskonały
Duch + Ciało
Promienne zdrowie

Świt doskonały

Dzień można rozpocząć na wiele sposobów. Tradycyjna indyjska wiedza proponuje scenariusz, dzięki któremu ten początek będzie udany.
Przekrój
Roztańczone poranki
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Roztańczone poranki

Wschody słońca zasługują na taką samą porcję zachwytu co zachody, a jednak nie doczekały się aż tylu wielbicieli. Niesłusznie – poranek jest znanym we wszystkich religiach i mitach świętem początku.
Renata Lis
Zanim się zacznie
Duch + Ciało
Pogoda ducha

Zanim się zacznie

W Kenii świt wygląda jak krwawa wstęga. W Peru poranek to wielka cisza. W Indiach jest porą ulotnej świeżości. A w Seulu nie ma go wcale.
Paulina Wilk
Mały reportaż – 2/2023
Humor + Rozmaitości
Rozmaitości

Mały reportaż – 2/2023

W południowo-wschodniej Azji leży pewien kraj doskonale uporządkowany. Kto jednak w nim mieszka?
Tomasz Wiśniewski
Małpa i krokodyl
Sztuka + Opowieści
Doznania

Małpa i krokodyl

Opowiadanie ze zbioru „Wielki karzeł i inne opowieści”.
Franz Hohler
Człowiek, który znał mowę węży
Sztuka + Opowieści
Doznania

Człowiek, który znał mowę węży

Zachód Europy z tym całym rycerstwem i zamkami jest przereklamowany. Szczególnie dla prawdziwych Estończyków, którzy żyją w lasach, pielęgnują przyjaźń z wężami, piją wilcze mleko i karmią się łosiną.
Andrus Kivirähk
Bałtyckie historie
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Bałtyckie historie

Jedni patrzyli bardziej na zachód, drudzy – na południe. Wszyscy nad wyraz cenili sobie wolność. Historia krajów bałtyckich to dzieje niełatwej walki o autonomię.
Jakub Niedźwiedź
Bałtyckie dzisiaj
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Bałtyckie dzisiaj

Obecnie Litwa czerpie dochody w dużej mierze z turystyki, Łotwa stawia na ekologię, a Estonia przoduje w cyfryzacji. To dobre kierunki rozwoju. I podróży, ­szczególnie gdy jeszcze nigdy tam nie byliście.
Maciej Wesołowski
Quiz o krajach bałtyckich
Humor + Rozmaitości
Rozmaitości

Quiz o krajach bałtyckich

Większość uczestników rezygnuje po pierwszym pytaniu – albo nawet wcześniej.
Wszystko Będzie Dobrze
Z bagien bagna
Świat + Ludzie
Marzenia o lepszym świecie

Z bagien bagna

Estonia to kraj, który prosto z mokradeł wskoczył w najnowsze technologie. Ale to nie znaczy, że tutejsza przyroda przestała już być ważna.
Paulina Wilk
Wielka gra Napoleona
Sztuka + Opowieści
Doznania

Wielka gra Napoleona

Czy to fantazja, czy jeszcze historia? Przygody Napoleona w Litwie to nieznany powszechnie epizod – a szkoda. Mały wielki wódz nad Niemnem poniósł pierwszą ze swoich wielu porażek. Opowiadanie litewskie.
Herkus Kunčius
Śpiewające rewolucje
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Śpiewające rewolucje

Mieszkańcy krajów bałtyckich śpiewali od zawsze. Kiedyś ich pieśni dawały nadzieję na przeżycie i siłę do walki, dziś pomagają odnaleźć się w zmiennej, niełatwej rzeczywistości.
Ula Idzikowska
Przyjaciele
Sztuka + Opowieści
Przemyślenia

Przyjaciele

Obaj, zarówno Miłosz, jak i Venclova działali na rzecz zbliżenia polsko-litewskiego oraz gardzili każdym przejawem totalitaryzmu. Dla obu wartością nadrzędną była wewnętrzna wolność.
Jerzy Illg
Mowa pogrzebowa
Sztuka + Opowieści
Doznania

Mowa pogrzebowa

O zmarłych albo dobrze, albo prawdziwie – opowiadanie litewskiej pisarki, laureatki Europejskiej Nagrody Literackiej.
Giedra Radvilavičiūtė
Sąsiedzi
Sztuka + Opowieści
Opowieści

Sąsiedzi

Wspólna historia może dzielić dwa narody bardziej niż granica, ale ona też jest możliwa do przekraczania. Jak się to robi, opowiada artysta i sejnianin z wyboru Krzysztof Czyżewski, prezes Fundacji Pogranicze.
Igor Nazaruk
*** [Myślami przepełniłam izbę…]
Sztuka + Opowieści
Doznania

*** [Myślami przepełniłam izbę…]

Wiersz poetki łotewskiej.
Māra Zālīte
Zbożowe misteria
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Zbożowe misteria

Przez wieki w greckim Eleusis czczono matkę i córkę: boginie płodności i śmierci. Jednocześnie doświadczano objawień i celebrowano życie.
Maciej Świetlik
Nie uwierzysz!
Świat + Ludzie
Kosmos

Nie uwierzysz!

Trudno uwierzyć, że zielona kometa niesie w sobie atomy węgla starsze niż nasz system planetarny, a muszki owocowe potrafią liczyć. I świetnie, bo nauka ma na to nieodparte dowody, których zrozumienie nie wymaga wiary.
Szymon Drobniak
Psychotest: Którą wiarą jesteś?
Humor + Rozmaitości
Rozmaitości

Psychotest: Którą wiarą jesteś?

W cierpienie czy w reptilian? A może w Wielką Lechię? Odpowiedz na kilka pytań i zyskaj pewność!
Wszystko Będzie Dobrze
Wszystkie nasze ja
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Wszystkie nasze ja

Na co wpływ mają nasze przekonania? Mniej więcej na wszystko.
Dagny Kurdwanowska
Inne horyzonty
Sztuka + Opowieści
Doznania

Inne horyzonty

Czy w nieuporządkowanych czasach wiara w jedność świata to naiwne pięknoduchostwo, czy raczej jedyna nadzieja, której wciąż możemy się uchwycić?
Wojciech Bonowicz
Jak się modlić do martwego Boga?
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Jak się modlić do martwego Boga?

Żyjemy w odczarowanym świecie. Co prawda ogłoszono śmierć Stwórcy, jednak wciąż mamy potrzebę transcendencji. Jak ją zaspokoić?
Ed Simon
*** [po co tak krzyczałem…]
Sztuka + Opowieści
Doznania

*** [po co tak krzyczałem…]

Wiersz łotewskiego poety, jednego z założycieli ryskiej tekst-grupy Orbita.
Siemion Chanin
Sit silently
Sztuka + Opowieści
Doznania

Sit silently

Fotografie łotewskiej artystki Katrīny Ķepule.
Katrīna Ķepule
Najkrótsze nowelki – 2/2023
Humor + Rozmaitości
Rozmaitości

Najkrótsze nowelki – 2/2023

„Rzeźba”, „Nauka pływania”, „Relaks” i inne dzieła.
Wszystko Będzie Dobrze
Niezwykła teoria
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Niezwykła teoria

Przełomowa teza nieznanego dotąd szerzej profesora astronomii Grzegorza Bruna, współpracującego z Università di Bologna.
Tomasz Wiśniewski
Myśli ludzi wielkich, średnich oraz psa Fafika – 2/2023
Humor + Rozmaitości
Rozmaitości

Myśli ludzi wielkich, średnich oraz psa Fafika – 2/2023

„Spokój wewnętrzny jest rezultatem walki, zmagań, popełnionych błędów” – Erich Maria Remarque
Przekrój
Urwał nać!
Duch + Ciało
Dobra strawa

Urwał nać!

Skórki, nacie, liście – te niechciane części owoców i warzyw, dawniej skazywane na śmietnik, dziś stają się nieraz najbardziej pożądanymi kąskami. I dobrze, bo przecież kto zjada odpadki, ten piękny i gładki.
Michał Korkosz
Zieleń kapryśna
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Zieleń kapryśna

Dziś kolor nadziei i ekologii, dawniej zarówno życia, jak i śmierci, flirtu oraz pecha. Zieleń ma liczne odcienie i wiele znaczeń.
Kassia St Clair
Nurzajmy się w naturze
Duch + Ciało
Promienne zdrowie

Nurzajmy się w naturze

Zasada jest prosta: aby zapobiec chorobom cywilizacyjnym, należy w miarę możliwości oddalić się od cywilizacji.
Aleksandra Reszelska
Dzikie miejsca
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Dzikie miejsca

Rewilding, czyli przyroda wie, jak o siebie zadbać, a najlepsze, co można dla niej zrobić, to po prostu nie przeszkadzać.
Przekrój
Pokrzywa lubi, gdy ją się parzy
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Pokrzywa lubi, gdy ją się parzy

W bajce Andersena koszule utkane z pokrzyw ratują zaczarowanych w łabędzie braci. W prawdziwym życiu pokrzywa wzmacnia i leczy, a do tego jeszcze smakuje. I to jak!
Dominika Bok
Sprzedawca i łoś
Sztuka + Opowieści
Doznania

Sprzedawca i łoś

Opowiadanie ze zbioru „Wielki karzeł i inne opowieści”.
Franz Hohler
Zdecydowanie za zielony
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Zdecydowanie za zielony

Choć nie kolor okładki tego słownika jest tu najważniejszy, to na pewno ułatwia odnalezienie go pośród innych książek. Warto go brać do ręki.
Mirosław Bańko
Na jodły modłę
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Na jodły modłę

“Madonna pod jodłami” to znane dzieło Lucasa Cranacha starszego z 1510 r. Czy jednak na obrazie rzeczywiście widzimy ten gatunek drzewa?
Michał Książek
Czas nas uczy pogody
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Czas nas uczy pogody

Od Wielkiego Wybuchu po współczesne wojny – Peter Frankopan przedstawia na nowo dzieje Ziemi.
Paulina Wilk
„Historia potworna” Bogusław Grabarzowski – recenzja
Humor + Rozmaitości
Rozmaitości

„Historia potworna” Bogusław Grabarzowski – recenzja

Najnowszą powieść graficzną Bogusława Grabarzowskiego przepełnia przeraźliwa makabra. To historia nietypowa, bo zupełnie pozbawiona słów.
Tomasz Wiśniewski
Antroposceny
Sztuka + Opowieści
Przemyślenia

Antroposceny

Pewnego dnia demografowie ogłosili, że rzesza mieszkających na Ziemi ludzi właśnie przekroczyła 8 mld. Ta szczęśliwa albo, jak kto woli, hiobowa wieść zastała mnie w drodze do Zielonej Góry. Przypadek? Nie sądzę.
Stach Szabłowski
Pegaz gazu! – 2/2023
Sztuka + Opowieści
Doznania

Pegaz gazu! – 2/2023

Tym razem w Pegazie „tęsknominapek” i „ostrożnik” – wybitnie rodzime gatunki literackie.
Marcin Orliński
Śniadanie na trawie
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Śniadanie na trawie

W dawnej Polsce wiosenna łąka karmiła nie tylko pszczoły, ptaki i bydło, lecz także ludzi. Zwłaszcza tych najmłodszych.
Łukasz Łuczaj
Geny
Sztuka + Opowieści
Doznania

Geny

Historia naukowczyni N. i jej eksperymentu, który przyniósł nadzwyczajne skutki.
Mateusz Kołczinger
Czy jesteś tą samą osobą co dawniej?
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Czy jesteś tą samą osobą co dawniej?

Czy wciąż jesteśmy tą samą osobą co dziecko na fotografii sprzed lat? A może w rzeczywistości mamy już niewiele wspólnego ze swoim dawnym ja? Żadna z odpowiedzi nie jest oczywista.
Joshua Rothman
Ile dziecka w dziecku?
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Ile dziecka w dziecku?

Średniowieczna Europa posługiwała się zupełnie innym pojęciem dzieciństwa niż współczesna. Jak rodzice traktowali wówczas swoje potomstwo? I czy w ogóle mamy narzędzia, by to badać?
Marcin Orliński
Panna Eglantyne
Świat + Ludzie
Marzenia o lepszym świecie

Panna Eglantyne

To była dwójka zapaleńców. Janusz Korczak jako jeden z pierwszych apelował o uznanie praw dziecka, Eglantyne Jebb doprowadziła do ich spisania.
Sylwia Niemczyk
Gdy wszystko było cudem
Sztuka + Opowieści
Doznania

Gdy wszystko było cudem

Potrafi zachwycić się kawałkami rozbitego szkła. Może bez końca przyglądać się opalizującej zieleni benzyny dostrzeżonej w kałuży. Dziecko – którego świat migocze tysiącem możliwości.
Wojciech Bonowicz
Pierwszy wróbel w rodzinie
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Pierwszy wróbel w rodzinie

Nawet obieżyświat wie, że najlepszych przyjaciół poznaje się na podwórku.
Mikołaj Golachowski
Kochajcie wróbelka
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Kochajcie wróbelka

Potrafią się adaptować do nowych warunków jak mało który ptak. Mimo to od kilku dekad wróbli wciąż ubywa. Co im zagraża w naszych miastach?
Adam Zbyryt
Pierzaste wersy, skrzydlate słowa
Sztuka + Opowieści
Doznania

Pierzaste wersy, skrzydlate słowa

Japońskie haiku to niewielkie, ale pełne treści okno na świat natury. Wróbel ma w tej poezji szczególną rolę.
Aleksandra Woźniak-Marchewka
Ciekawostki o wróblu w historii i popkulturze
Humor + Rozmaitości
Rozmaitości

Ciekawostki o wróblu w historii i popkulturze

Dlaczego z popiołów powstaje Feniks, a nie polski wróbelek? I dlaczego widziała orła cień, a nie właśnie wróbla?
Wszystko Będzie Dobrze
Znane osoby o wróblach
Sztuka + Opowieści
Doznania

Znane osoby o wróblach

Co o wróblach pisali najwięksi tego świata (a głównie nie pisali)?
Wszystko Będzie Dobrze
Przysłowia i powiedzenia o wróblu
Humor + Rozmaitości
Rozmaitości

Przysłowia i powiedzenia o wróblu

Dziobał wróbel, dziobał, aż gołąb go podziobał (o osobie zaślepionej przez chciwość) – i inne porzekadła.
Wszystko Będzie Dobrze
Językowe ciekawostki bałtyckie (to nie żarty!)
Świat + Ludzie
Wiedza i niewiedza

Językowe ciekawostki bałtyckie (to nie żarty!)

Jak brzmi najdłuższe estońskie słowo, najładniejsze łotewskie zdanie i co uroczego można znaleźć w litewskiej gramatyce?
Wróbelek
Sztuka + Opowieści
Doznania

Wróbelek

Surowe napomnienie Czytelników wierszem.
Marcin Orliński
Ludwik Jerzy Kern – Śpiewanie pod prysznicem
Sztuka + Opowieści
Doznania

Ludwik Jerzy Kern – Śpiewanie pod prysznicem

Jak o dobrodziejstwie prysznica pisałby Ludwik Jerzy Kern sprawdza
Grzegorz Uzdański